Da có cấu tạo như thế nào? Chức năng của da đối với cơ thể là gì?

Da được cấu tạo bởi hai lớp chính là biểu bì và trung bì. Da có ba chức năng chính: Bảo vệ, điều nhiệt và cảm nhận. Các vết thương ảnh hưởng đến tất cả các chức năng của da. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn da có cấu tạo như thế nào và vai trò của da.

Da có cấu tạo như thế nào?

Da được cấu thành từ nhiều lớp khác nhau:

• Biểu bì: Là lớp ngoài cùng của da, biểu bì lại được cấu tạo bởi 5 lớp tế bào: Lớp đáy, lớp gai, lớp hạt, lớp bóng và lớp sừng.
• Trung bì: Gồm lớp nhú và lớp mô lưới.
• Lớp dưới da: Được cấu tạo bởi các mô mỡ. Nó cũng chứa các cơ quan thụ cảm Vater - Pacini và các nang lông.

Hình minh họa cho thấy da có cấu tạo như thế nào

Tìm hiểu cụ thể về các tầng lớp của da

Lớp biểu bì

Biểu bì là lớp ngoài cùng của da và được định nghĩa là một biểu mô vảy phân tầng được cấu tạo chủ yếu bởi các tế bào sừng trong giai đoạn biệt hóa. Tế bào sừng sản xuất ra chất sừng protein và là thành phần chính của lớp biểu bì. Vì lớp biểu bì không có mạch máu nên việc phân phối các chất dinh dưỡng và chất thải qua màng đáy hoàn toàn phụ thuộc vào lớp hạ bì bên dưới.

Chức năng chính của lớp biểu bì là hoạt động như một hàng rào vật lý và sinh học đối với môi trường bên ngoài, ngăn chặn sự xâm nhập của các chất kích ứng và dị ứng. Đồng thời, nó ngăn ngừa mất nước và duy trì cân bằng nội môi.

Làn da bao gồm 3 lớp: Biểu bì, trung bì và hạ bì

Tế bào da bao gồm:

• Tế bào sừng tạo ra keratin, một loại protein dạng sợi dai. Tế bào sừng được hình thành do sự phân chia ở lớp đáy. Giữa các tế bào sừng này là một hỗn hợp phức tạp của lipid và protein. Các lipid gian bào bị phân hủy bởi các enzyme của tế bào sừng để tạo ra một hỗn hợp lipid gồm ceramide (phospholipid), axit béo và cholesterol. Các phân tử này được sắp xếp có tổ chức cao và liên kết với nhau và với các tế bào sừng để tạo thành hàng rào lipid của da chống lại sự mất nước và sự xâm nhập của các chất gây dị ứng và kích ứng.
• Tế bào hắc tố: Những tế bào này tạo ra sắc tố da sẫm màu. Tế bào hắc tố nằm ở tầng đáy và nằm rải rác giữa các tế bào sừng dọc theo màng đáy với tỷ lệ 1 tế bào hắc tố trên 10 tế bào đáy. Chúng tạo ra sắc tố melanin, được tạo ra từ tyrosine, một axit amin được đóng gói trong các túi tế bào gọi là melanosomes và được các tế bào sừng vận chuyển và phân phối vào tế bào chất. Chức năng chính của melanin là hấp thụ bức xạ tia UV và bảo vệ chúng ta khỏi tác hại của bức xạ.

Màu da được xác định bởi số lượng và kích thước của các melanosome, không phải bởi số lượng tế bào hắc tố. Nó bị ảnh hưởng bởi một số sắc tố như melanin, carotene và hemoglobin. Melanin được chuyển đến các tế bào sừng thông qua các melanosome. Do đó, màu da phụ thuộc vào lượng melanin do tế bào hắc tố cơ bản tạo ra và do tế bào sừng tiếp nhận. Màu da cũng bị ảnh hưởng bởi sự tiếp xúc với tia cực tím, yếu tố di truyền và ảnh hưởng của nội tiết tố.

• Tế bào Merkel: Những tế bào này hiện diện với số lượng rất ít. Chúng liên kết chặt chẽ với các đầu dây thần kinh trên da và có vẻ liên quan đến cảm giác, đặc biệt là ở các vùng trên cơ thể như lòng bàn tay, lòng bàn chân và bộ phận sinh dục.
• Tế bào Langerhans: Tế bào đuôi gai giống đại thực bào. Đây là những tế bào đại diện kháng nguyên (vi sinh vật và protein lạ) được tìm thấy trong lớp tế bài gai. Chúng là một phần của hệ thống miễn dịch của cơ thể và liên tục theo dõi các kháng nguyên trong môi trường, bắt giữ chúng và trình diện chúng với các tế bào lympho T để kích hoạt phản ứng miễn dịch.

Lớp da ở phía ngoài cùng là lớp sừng, nơi mà các tế bào chết thường bị bong ra

Lớp hạ bì

Lớp tiếp theo của da, hạ bì, là một lớp mô sợi dày và đàn hồi (chủ yếu là collagen với một thành phần nhỏ nhưng quan trọng là elastin) mang lại cho làn da sự mềm mại và săn chắc. Lớp hạ bì chứa các đầu dây thần kinh, tuyến mồ hôi và tuyến bã nhờn, nang lông và mạch máu. 

• Các đầu dây thần kinh cảm nhận được cảm giác đau, xúc giác, áp lực và nhiệt độ. Một số vùng da chứa nhiều đầu dây thần kinh hơn những vùng khác. Ví dụ, các đầu ngón tay, bàn chân có nhiều dây thần kinh và rất nhạy cảm khi chạm vào. 
• Các tuyến mồ hôi tiết ra mồ hôi để phản ứng với nhiệt và căng thẳng. Mồ hôi được tạo thành từ nước, muối và các hóa chất khác. Khi mồ hôi bốc hơi từ da, nó sẽ giúp làm mát cơ thể.
• Tuyến bã nhờn tiết ra chất nhờn vào nang lông. Bã nhờn là chất dầu giữ cho da ẩm, mềm mại và hoạt động như một rào chắn chống lại các chất lạ.
• Các nang tóc tạo ra các loại tóc khác nhau trên khắp cơ thể. Tóc không chỉ góp phần tạo nên vẻ ngoài của một người mà còn có nhiều chức năng quan trọng của cơ thể như điều chỉnh nhiệt, bảo vệ khỏi tổn thương và tăng cường cảm giác. Một phần của nang tóc còn chứa các tế bào gốc có khả năng tái tạo lớp biểu bì khi bị tổn thương.
• Các mạch máu nuôi dưỡng da và giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể. Nhiệt làm giãn nở các mạch máu, cho phép nhiều máu lưu thông hơn gần bề mặt da, nơi nhiệt được tỏa ra. Lạnh làm cho các mạch máu co lại (thu hẹp), giúp làm ấm cơ thể.

Các bộ phận khác nhau của cơ thể có số lượng đầu dây thần kinh, tuyến mồ hôi, tuyến bã nhờn, nang lông và mạch máu khác nhau. Ví dụ, đỉnh đầu có nhiều nang lông, nhưng lòng bàn chân thì không.

Hạ bì bảo vệ cơ thể với khả năng nuôi dưỡng và loại bỏ chất thải

Lớp mỡ dưới da

Bên dưới lớp hạ bì là một lớp chất béo bảo vệ cơ thể khỏi nhiệt và lạnh, tạo lớp đệm bảo vệ và hoạt động như một kho năng lượng. Chất béo được chứa trong các tế bào sống gọi là tế bào mỡ, được tổ chức với nhau bằng mô sợi. Độ dày của lớp mỡ có thể thay đổi từ vài milimet trên mí mắt đến vài inch trên bụng và mông.

Các tuyến và phần phụ của da

Tuyến bã nhờn 

Tuyến bã nhờn nằm ở lớp hạ bì. Chúng được tìm thấy hầu như ở khắp mọi nơi trên cơ thể con người ngoại trừ lòng bàn tay và lòng bàn chân. Tuyến bã nhờn thường nằm ngay cạnh nang lông. Điều này có nghĩa là tuyến bã nhờn đi vào ống bài tiết của nang lông. 

Các tuyến mồ hôi 

Có khoảng 2 - 3 triệu tuyến mồ hôi (tuyến eccrine) ở lớp hạ bì của cơ thể con người. Các ống bài tiết của chúng đi theo một con đường quanh co và kết thúc ở các lỗ chân lông trên da. Mồ hôi không chỉ góp phần điều chỉnh nhiệt mà còn bảo vệ da. Độ pH của nó là 5 - 6. Đổ mồ hôi chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Ngoài ra còn có những vấn đề tâm lý, chẳng hạn như căng thẳng.

Tuyến mùi

Tuyến mùi (còn được gọi là tuyến mồ hôi apocrine) chủ yếu được tìm thấy ở nách, xung quanh núm vú và trên bộ phận sinh dục. Chúng đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra một mùi cơ thể đặc trưng của một người, bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như mồ hôi và vi khuẩn trên da.

Tóc - cơ quan bảo vệ và xúc giác

Tóc có nhiều chức năng. Nó bảo vệ chống lại cái lạnh và hoạt động như một cơ quan xúc giác quan trọng. Sự phát triển của tóc bắt đầu ở lớp hạ bì, chính xác hơn là ở lớp nhú. Tóc được tạo thành từ các tế bào sừng hóa di chuyển lên trên ra khỏi nang. Mỗi nang có một tuyến bã nhờn liền kề và thường là một tuyến mùi.

Móng - cơ quan bảo vệ và nắm bắt

Móng được tạo thành từ các tế bào sừng hóa cứng, dày đặc ở lớp biểu bì. Nó thực hiện nhiệm vụ quan trọng là có thể cầm nắm các vật nhỏ, tương tự như thao tác dùng nhíp. Nó cũng hoạt động như một lớp bảo vệ quan trọng để bảo vệ các đầu ngón tay và ngón chân của bạn khỏi bị thương. Móng trong mờ, nếu có màu hồng nhạt thì có nghĩa móng tay của bạn được cung cấp máu rất tốt.

Chức năng của da

Các chức năng chính của da

Bảo vệ cơ thể khỏi mọi tác động bên ngoài như:

• Cơ, nhiệt hoặc tác động vật lý khác.
• Chất gây ô nhiễm.
• Mất quá nhiều độ ẩm và vitamin.
• Tác hại của tia bức xạ, tia tử ngoại.

Điều hòa nhiệt độ:

Một trong những chức năng quan trọng của da là bảo vệ cơ thể khỏi lạnh và nóng và duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định. Điều này được thực hiện bằng cách thay đổi lưu lượng máu qua lớp mạch máu của da. Trong những tháng ấm hơn, các mạch máu giãn ra, da chuyển sang màu đỏ và các hạt mồ hôi hình thành trên bề mặt (giãn mạch = lưu lượng máu nhiều hơn = mất nhiệt trực tiếp nhiều hơn). Khi thời tiết lạnh, mạch máu co lại, cản trở nhiệt thoát ra ngoài (co mạch = máu chảy ít hơn = mất nhiệt ít hơn). Việc loại bỏ và bay hơi mồ hôi trên bề mặt da cũng giúp làm mát cơ thể. 

Cảm nhận kích thích đau đớn hay dễ chịu:

Da là cơ quan "xúc giác" gây ra phản ứng khi bị chạm hoặc cảm nhận bởi bất cứ thứ gì, kể cả những thứ có thể gây đau. Điều này rất quan trọng đối với những bệnh nhân mắc các bệnh về da, vì nhiều người bị đau và ngứa, có thể làm giảm chất lượng cuộc sống của họ.

Da còn có chức năng thẩm mỹ, tạo nên ngoại hình rất quan trọng trong cuộc sống và giao tiếp hàng ngày.

Da bảo vệ cơ thể khỏi tác hại từ môi trường ngoài

Một số tính năng khác

Giám sát miễn dịch: Da là cơ quan miễn dịch quan trọng bao gồm các cấu trúc và tế bào quan trọng. Nhiều loại tế bào và chất truyền tin (cytokine) tham gia vào phản ứng miễn dịch.

Chức năng sinh hóa: Da tham gia vào nhiều quá trình sinh hóa. Khi có ánh sáng mặt trời, một dạng vitamin D được gọi là cholecalciferol được tổng hợp trong da từ các dẫn xuất của cholesterol steroid. Gan chuyển đổi cholecalciferol thành calcidiol. Vitamin D cần thiết cho sự hấp thụ bình thường của canxi và photpho, cần thiết cho xương khỏe mạnh. Da cũng chứa các thụ thể cho các hormone steroid khác (estrogen, progestin, glucocorticoid) và vitamin A.

Chức năng xã hội và tình dục: Mọi người có thể đưa ra đánh giá dựa trên những gì họ nhìn thấy và hình thành ấn tượng đầu tiên về một người dựa trên vẻ ngoài của họ.

Qua tìm hiểu ở trên, bạn đã biết được da có cấu tạo như thế nào. Bề mặt bên trong của da được nuôi dưỡng bằng đường uống. Bề mặt bên ngoài của da chủ yếu được nuôi dưỡng bằng cách thẩm thấu. Vì vậy, sự quan tâm và chăm sóc từ bên ngoài là rất quan trọng.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp