Viêm tiểu phế quản ở trẻ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

Viêm tiểu phế quản ở trẻ là một bệnh lý hô hấp phổ biến và nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và biện pháp phòng ngừa viêm tiểu phế quản ở trẻ.

Nguyên nhân gây viêm tiểu phế quản ở trẻ

Nguyên nhân chính gây viêm tiểu phế quản ở trẻ em là do sự xâm nhập của các virus đường hô hấp, trong đó phổ biến nhất là virus hợp bào hô hấp (RSV), chiếm khoảng 30 - 50% các trường hợp. Virus RSV đặc biệt nguy hiểm vì có khả năng lây lan mạnh mẽ và dễ bùng phát thành dịch trong cộng đồng, nhất là ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi. 

Ngoài RSV, một số loại virus khác như cúm, Rhinovirus, Adenovirus và Parainfluenza cũng có thể gây bệnh viêm tiểu phế quản. Các loại virus này lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, đặc biệt là khi trẻ tiếp xúc với chất nhầy, nước bọt của người nhiễm bệnh qua các hành động như ho, hắt hơi hoặc khi người bệnh nói chuyện gần.

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus tấn công vào đường hô hấp trên, gây nhiễm trùng ở mũi, miệng và cổ họng. Từ đó, virus di chuyển xuống khí quản và tiểu phế quản trong phổi, gây ra tình trạng viêm, sưng và tắc nghẽn các ống thở nhỏ. Điều này không chỉ gây khó thở mà còn dẫn đến nhiều triệu chứng khác như sốt, ho khò khè, thậm chí có thể làm chết các tế bào bên trong đường hô hấp.

Dấu hiệu viêm tiểu phế quản ở trẻ

Dấu hiệu viêm tiểu phế quản ở trẻ em thường bắt đầu với các triệu chứng giống như cảm cúm, sau đó tiến triển nặng hơn. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến mà bố mẹ có thể quan sát:

• Ho: Trẻ sẽ thường xuyên ho, có thể ho khan hoặc ho có đờm. Ho có thể trở nên dữ dội hơn khi tình trạng viêm tiến triển.
• Khó thở: Trẻ có thể có biểu hiện khó thở, thở nhanh hoặc thở khò khè. Đây là triệu chứng nghiêm trọng cho thấy các ống phế quản bị tắc nghẽn.
• Thở khò khè: Âm thanh khò khè xuất hiện khi trẻ thở, cho thấy dấu hiệu của hẹp đường thở.
• Sốt: Trẻ có thể bị sốt nhẹ hoặc sốt cao kéo dài trên 3 ngày, biểu hiện của việc cơ thể đang phản ứng với nhiễm trùng.
• Thay đổi hành vi: Trẻ có thể trở nên mệt mỏi hơn, khó chịu hoặc mất năng lượng. Trẻ có thể không muốn chơi đùa hoặc ăn uống như bình thường.
• Chán ăn: Trẻ có thể không muốn ăn uống, điều này có thể liên quan đến khó chịu do ho hoặc khó thở.
• Thay đổi màu da: Trong một số trường hợp nặng, da hoặc môi của trẻ trở nên xanh xao do thiếu oxy, đây là dấu hiệu trẻ cần được cấp cứu ngay.
• Vã mồ hôi: Trẻ có thể vã mồ hôi nhiều hơn bình thường, đặc biệt là khi có dấu hiệu khó thở.

Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên, đặc biệt là khó thở hoặc xanh xao, ba mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe của trẻ trong giai đoạn này là rất quan trọng.

Điều trị viêm tiểu phế quản ở trẻ

Viêm tiểu phế quản ở trẻ em là một tình trạng do virus gây ra, hiện chưa có thuốc đặc trị. Do đó, việc điều trị chủ yếu nhằm giảm nhẹ triệu chứng và hỗ trợ sức khỏe cho trẻ. Các phương pháp điều trị sẽ dựa trên độ tuổi, tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Lưu ý rằng thuốc kháng sinh không được sử dụng trong điều trị viêm tiểu phế quản, trừ khi trẻ bị bội nhiễm vi khuẩn.

Nếu trẻ có triệu chứng nhẹ, phụ huynh có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Tăng cường nước uống: Đảm bảo trẻ uống đủ nước để tránh mất nước.
• Đảm bảo dinh dưỡng: Cho trẻ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, không bỏ bữa.
• Vệ sinh tai mũi họng: Sử dụng nước muối sinh lý để làm sạch mũi và miệng của trẻ.
• Theo dõi sức khỏe: Giám sát tình trạng sức khỏe và các triệu chứng của trẻ.
• Tránh tác nhân kích thích: Để trẻ tránh xa khói thuốc lá, phấn hoa và các mùi khó chịu khác.
• Khám định kỳ: Đưa trẻ đi tái khám theo chỉ định của bác sĩ.

Một số trẻ có thể gặp phải các vấn đề nghiêm trọng về hô hấp hoặc dấu hiệu mất nước. Trong những trường hợp này, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Các biện pháp hỗ trợ y tế bao gồm:

• Dịch truyền tĩnh mạch: Được sử dụng để bù nước và điện giải nếu trẻ có dấu hiệu mất nước nghiêm trọng.
• Hỗ trợ hô hấp: Sử dụng máy thở để giúp trẻ thở dễ dàng hơn.
• Hút dịch nhầy: Hút dịch từ mũi và miệng để cải thiện sự thông thoáng.
• Tư thế ngủ: Nâng cao đầu trẻ khi ngủ bằng cách kê gối, tránh dùng chung gối với trẻ sơ sinh.
• Thuốc hạ sốt: Cho trẻ uống thuốc hạ sốt và giảm đau khi cần thiết.
• Máy phun sương: Sử dụng để tạo độ ẩm cho không khí, giúp trẻ thoải mái hơn.

Thông thường, triệu chứng viêm tiểu phế quản sẽ giảm dần và hồi phục hoàn toàn trong khoảng 1 - 2 tuần. Tuy nhiên, có một số trường hợp bệnh có thể kéo dài hơn. Phụ huynh tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ. Việc chăm sóc và điều trị cần phải thực hiện một cách cẩn thận để đảm bảo an toàn cho trẻ.

Phòng ngừa viêm tiểu phế quản ở trẻ

Viêm tiểu phế quản là bệnh lý thường gặp ở trẻ em và việc phòng ngừa là rất quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích để giảm nguy cơ mắc viêm tiểu phế quản ở trẻ và các bệnh lý hô hấp khác:

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn hoặc dung dịch kháng khuẩn trước và sau khi tiếp xúc với trẻ, đặc biệt là sau khi thay tã hoặc chăm sóc trẻ.
• Cách ly khi có triệu chứng: Nếu trẻ có dấu hiệu viêm tiểu phế quản, cần giữ trẻ cách ly với những trẻ khác để ngăn chặn sự lây lan.
• Tiêm phòng Palivizumab: Đối với những trẻ có nguy cơ cao, tiêm Palivizumab có thể giúp phòng ngừa nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV).
• Cung cấp đủ nước: Đảm bảo trẻ uống đủ nước hàng ngày.
• Nuôi con bằng sữa mẹ: Trong 6 tháng đầu đời, cho trẻ bú sữa mẹ giúp cung cấp kháng thể tự nhiên, tăng cường sức đề kháng.
• Tránh khói bụi, ô nhiễm: Giữ trẻ tránh xa môi trường có khói thuốc lá, bụi bẩn và các chất ô nhiễm.
• Vệ sinh không gian sống: Thường xuyên lau chùi, vệ sinh đồ chơi, đồ dùng cá nhân và không gian sống để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Không dùng chung đồ cá nhân: Tránh để trẻ dùng chung cốc, chén, muỗng với những người có triệu chứng cảm cúm, sổ mũi hoặc ho.
• Tiêm phòng cúm: Cho trẻ tiêm phòng cúm định kỳ từ 6 tháng tuổi trở lên để tăng cường sức đề kháng.
• Dạy trẻ thói quen vệ sinh: Hướng dẫn trẻ cách che miệng khi ho hoặc hắt hơi và dạy trẻ cách vứt giấy vào thùng rác.
• Giữ ấm cho trẻ: Đảm bảo trẻ không bị lạnh, đặc biệt trong những ngày thời tiết xấu.
• Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ: Cung cấp chế độ ăn cân bằng, bao gồm đủ chất bột đường, chất béo, protein, vitamin và khoáng chất.

Viêm tiểu phế quản ở trẻ là bệnh có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, ba mẹ cần chú ý phòng ngừa, phát hiện sớm và đưa trẻ đi thăm khám kịp thời khi có dấu hiệu bất thường. Việc chăm sóc chu đáo, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, giữ gìn vệ sinh là chìa khóa quan trọng giúp trẻ vượt qua bệnh tật và khỏe mạnh hơn.