U nang biểu bì là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

U nang biểu bì là gì?

U nang biểu bì (epidermoid cyst) hay còn được gọi là u nang bã nhờn (sebaceous cyst) là một loại u nang phổ biến ở da. U nang có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể, biểu hiện dưới dạng một nốt đồng màu da, không có triệu chứng, kích thước từ vài mm đến vài cm. Tuy nhiên, u nang thường phát triển ở khu vực mặt, cổ và thân mình.

U nang biểu bì có thể tiến triển chậm trong nhiều năm và được xem là lành tính. Tuy nhiên các bằng chứng gần đây cho thấy các bệnh ác tính hiếm gặp có thể phát sinh. Đối với các u nang biểu bì bất thường về số lượng và vị trí (xuất hiện ở các chi chứ không phải mặt và thân mình) có thể gặp trong hội chứng Gardner, một tình trạng di truyền hiếm gặp, đặc trưng bởi sự phát triển đa polyp mang tính chất gia đình.

Về thuật ngữ u nang bã nhờn (sebaceous cyst) thường được sử dụng, tuy nhiên, thuật ngữ này là dùng sai, vì tình trạng u nang biểu bì không liên quan đến tuyến bã nhờn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của U nang biểu bì

Các dấu hiệu và triệu chứng của u nang biểu bì bao gồm:

• Những nốt tròn dưới da;
• Thường chứa chất lỏng hoặc mủ;
• Đôi khi có đốm đen ở giữa;
• Phát triển chậm và có kích thước khác nhau, từ vài mm đến vài cm;
• Có thể bị đau hoặc đỏ nếu nhiễm trùng.

Đối với u nang biểu bì không bị vỡ, chúng thường không có triệu chứng, ngoài biểu hiện của một khối nhỏ dưới da. Nếu u nang vỡ, nó có thể gần giống với mụn nhọt và có cảm giác đau, đỏ, sưng. Khi bị vỡ, chất trong u nang thường được mô tả màu vàng nhạt, có mùi hôi. Một số trường hợp người bệnh mô tả sau khi ngã, hoặc sau khi bị ai đó vỗ vào lưng, các u nang trở nên sưng đau và sau đó diễn tiến đến vỡ nang.

Các nốt u nang biểu bì có thể tìm thấy ở bất cứ đâu, nhưng thường gặp ở mặt, cổ ngực, lưng trên, bìu và bộ phận sinh dục. Chúng cũng có thể được tìm thấy ở mông, lòng bàn tay, gan bàn chân nếu do chấn thương xuyên thấu.

Các vị trí u nang biểu bì đặc biệt như ở phần xa của ngón tay, tấm móng, việc khai thác bệnh sử tốt có thể giúp xác định xem u nang biểu bì này là do nguyên nhân gì gây ra, có thể là của một hội chứng di truyền, do thuốc hoặc xảy ra lẻ tẻ.

Biến chứng có thể gặp khi mắc U nang biểu bì

Các biến chứng của u nang biểu bì có thể bao gồm vỡ các u nang. Các u nang có thể vỡ trong trường hợp không bị nhiễm trùng, hoặc bị nhiễm trùng thứ phát bởi các hệ vi khuẩn trên da. Khi các u nang bị nhiễm trùng, u nang có xu hướng sưng hơn, đỏ và đau hơn, hoặc có thể hình thành áp xe.

Các biến chứng của phẫu thuật điều trị cắt u nang biểu bì có thể bao gồm:

• Chảy máu;
• Nhiễm trùng;
• Để lại sẹo.

Mặc dù u nang biểu bì được xem là lành tính, nhưng trường hợp bệnh ác tính hiếm gặp có thể xảy ra. Khoảng 1% u nang biểu bì được ghi nhận là có sự chuyển đổi ác tính thành ung thư bao gồm ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư biểu mô tế bào đáy.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn phát hiện mình có một khối u ở da và không biết đó là gì, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị. Việc xuất hiện một khối u trên da không chắc là bạn mắc u nang biểu bì, đó có thể là u nang hoặc biểu hiện của tình trạng bệnh khác. Quan trọng là bạn không thể tự cố gắng chẩn đoán, tìm kiếm sự giúp đỡ y tế để được chẩn đoán chính xác và điều trị đúng với tình trạng của mình là cần thiết.

Nguyên nhân dẫn đến U nang biểu bì

Phần lớn các trường hợp u nang biểu bì là lẻ tẻ (không rõ nguyên nhân).

U nang biểu bì cũng có thể được tìm thấy trong hội chứng Gardner di truyền trội (Đa polyp tuyến mang tính chất gia đình) và hội chứng Gorlin (hội chứng nevus tế bào đáy). U nang biểu bì xảy ra trước tuổi dậy thì, với vị trí và số lượng bất thường gọi ý nghi ngờ do các hội chứng trên.

Trong hội chứng Favre-Racouchot ở người bệnh cao tuổi, u nang biểu bì có thể là kết quả của tổn thương mạn tính do ánh nắng mặt trời.

Người bệnh dùng thuốc ức chế BRAF có thể phát triển u nang biểu bì ở mặt. Gần đây, imiquimod và cyclosporine đã được ghi nhận là gây ra u nang biểu bì.