Giun dẹp và các triệu chứng khi nhiễm, cách chẩn đoán

Bạn có biết rằng các bệnh do giun dẹp là một trong những loại bệnh ký sinh trùng phổ biến ảnh hưởng đến sức khỏe con người? Với lối sống và thói quen sinh hoạt không đảm bảo vệ sinh, con người có thể dễ dàng nhiễm các loại giun dẹp như sán dây, sán lá và sán máu. Trong bài viết này, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về bệnh do ngành giun dẹp gây ra, nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng đến các chẩn đoán hiệu quả.

Ngành giun dẹp gồm những loài nào?

Ngành giun dẹp (Platyhelminthes) bao gồm các loài giun có cơ thể dẹp và đối xứng hai bên, sống tự do hoặc ký sinh. Các nhóm chính là:

• Sán lông (Turbellaria): thường sống tự do trong nước ngọt hoặc nước mặn, ví dụ như loài Planaria.
• Sán lá (Trematoda): ký sinh trong các cơ quan nội tạng của động vật và con người, như sán lá gan lớn (Fasciola hepatica) và sán máu (Schistosoma).
• Sán dây (Cestoda): ký sinh trong ruột, chẳng hạn như sán dây lợn (Taenia solium) và sán dây bò (Taenia saginata).

Cơ thể chúng thường không có khoang và đơn giản về cấu trúc, chủ yếu thích nghi với lối sống ký sinh hoặc sống tự do trong môi trường nước.

Triệu chứng nhiễm ký sinh trùng giun dẹp

Con người có thể dễ dàng nhiễm ký sinh trùng ngành giun dẹp qua đường ăn uống hoặc tiếp xúc với môi trường nhiễm bẩn chứa ký sinh trùng. Khi bị nhiễm các loài sinh vật này, cơ thể thường xuất hiện các triệu chứng phổ biến như buồn nôn, đau bụng, người xanh xao và sụt cân.

Buồn nôn

Buồn nôn hoặc nôn mửa sau khi ăn là một triệu chứng điển hình của nhiễm ký sinh trùng. Khi ký sinh trùng tồn tại trong cơ thể, đặc biệt ở hệ tiêu hóa, chúng có thể gây ra các vấn đề như viêm loét hoặc tổn thương niêm mạc. Ngoài ra, các chất độc mà chúng tiết ra cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa, gây ra tình trạng khó tiêu, khó chịu và buồn nôn kéo dài.

Đau bụng kéo dài

Đau bụng kéo dài là một trong những dấu hiệu rõ ràng của việc nhiễm ký sinh trùng. Trong những trường hợp nặng, người bệnh có thể bị đi ngoài ra máu. Khi ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể, chúng thường bám vào các vị trí như thành ruột, gây tổn thương và viêm loét, dẫn đến đau bụng liên tục.

Dị ứng, phù nề

Khi ký sinh trùng ký sinh trong cơ thể, phản ứng dị ứng là điều thường gặp. Một số người bệnh có thể xuất hiện tình trạng sưng đỏ và phù nề ở các vùng như tay, chân. Điều này không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và hoạt động hàng ngày của người bệnh.

Suy nhược, mệt mỏi

Khi bị nhiễm sán, cơ thể thường có các triệu chứng như chán ăn, đau bụng thường xuyên và tiêu chảy. Ký sinh trùng hút chất dinh dưỡng từ cơ thể vật chủ để duy trì và phát triển, khiến người bệnh dần bị suy nhược, mệt mỏi và xanh xao do thiếu dưỡng chất.

Nguyên nhân nhiễm các loài ký sinh ngành giun dẹp 

Nguyên nhân nhiễm các loài ký sinh trùng thuộc ngành giun dẹp như sán lá, sán dây và sán lông thường liên quan đến thói quen ăn uống và tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm. Dưới đây là các nguyên nhân chính:

• Ăn thực phẩm chưa nấu chín kỹ: Sán dây lợn và bò (Taenia solium và Taenia saginata) thường nhiễm khi ăn thịt lợn hoặc thịt bò chưa nấu chín có chứa ấu trùng sán. Sán lá gan (Fasciola hepatica) nhiễm qua việc ăn các loại rau sống, đặc biệt là rau mọc dưới nước như rau ngổ, rau cải xoong, đã bị nhiễm ấu trùng.
• Uống nước hoặc tiếp xúc với nước ô nhiễm: Các loài sán lá khác như sán lá phổi có thể lây nhiễm qua việc uống nước bị ô nhiễm hoặc ăn các loài động vật nước như tôm, cua, ốc có mang ấu trùng sán. Sán máu (Schistosoma) nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp với nước bị ô nhiễm chứa ấu trùng, thường qua việc tắm hoặc làm việc trong môi trường nước ngọt.
• Tiếp xúc với môi trường và vật nuôi bị nhiễm: Người chăn nuôi gia súc có thể bị nhiễm sán do tiếp xúc với phân động vật nhiễm ký sinh trùng, đặc biệt nếu không thực hiện vệ sinh cá nhân kỹ càng sau khi làm việc.
• Thói quen vệ sinh cá nhân kém: Không rửa tay sạch sau khi đi vệ sinh hoặc trước khi ăn có thể làm lây lan trứng hoặc ấu trùng sán từ môi trường bên ngoài vào cơ thể. 

Việc tuân thủ các nguyên tắc vệ sinh thực phẩm, uống nước sạch và duy trì thói quen vệ sinh cá nhân tốt là cách hiệu quả nhất để phòng tránh nhiễm các loài ký sinh trùng này.

Cách chẩn đoán nhiễm ký sinh trùng giun dẹp

Để xác định cơ thể bị nhiễm các loài ký sinh trùng thuộc ngành giun dẹp (như sán lá hoặc sán dây), có thể thực hiện các phương pháp chẩn đoán sau:

• Xét nghiệm phân: Đây là phương pháp phổ biến nhất để phát hiện trứng hoặc ấu trùng của sán dây và sán lá trong mẫu phân. Nếu phát hiện được trứng hoặc đoạn sán, có thể xác định được loại sán ký sinh.
• Xét nghiệm máu: Các loài sán như sán máu (Schistosoma) có thể được phát hiện qua xét nghiệm máu, bằng cách tìm kháng thể hoặc kháng nguyên của ký sinh trùng. Điều này giúp xác định nhiễm trùng và mức độ nhiễm.
• Siêu âm hoặc chụp CT, MRI: Dùng để phát hiện sán lá gan hoặc sán dây trưởng thành trong các cơ quan nội tạng như gan, phổi hoặc não. Các hình ảnh y học này giúp thấy được các tổn thương hoặc sự hiện diện của ký sinh trùng.
• Nội soi: Nội soi đường tiêu hóa có thể được thực hiện để kiểm tra sự hiện diện của sán dây trưởng thành trong ruột.
• Các triệu chứng lâm sàng: Một số triệu chứng có thể gợi ý nhiễm ký sinh trùng như đau bụng, tiêu chảy, ngứa, thiếu máu, vàng da (nếu nhiễm sán lá gan), hoặc các triệu chứng thần kinh (nếu nhiễm sán dây ở não). Tuy nhiên, triệu chứng chỉ là gợi ý và cần kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác để xác định chính xác.

Nếu nghi ngờ nhiễm ký sinh trùng, người bệnh nên đến cơ sở y tế để thực hiện các xét nghiệm và được điều trị kịp thời.

Để bảo vệ sức khỏe và tránh các bệnh do giun dẹp gây ra, việc chủ động phòng ngừa là vô cùng quan trọng. Mỗi người nên duy trì thói quen vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên và ăn chín, uống sôi để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm. Đồng thời, việc thường xuyên kiểm tra sức khỏe và tẩy giun định kỳ cũng là biện pháp hiệu quả giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh ký sinh trùng. Hãy luôn chú ý đến chế độ ăn uống và vệ sinh để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.