Hiểu hơn về cơ chế hình thành nám để điều trị và ngăn ngừa nám hiệu quả

Nám da là một bệnh lý về da phổ biến, xảy ra khi có sự rối loạn các tế bào hắc tố khiến da bị thay đổi sắc tố so với bình thường. Phụ nữ là đối tượng bị nám da nhiều hơn cả nên cách điều trị nám luôn là vấn đề được phái đẹp quan tâm nhiều nhất. Trong bài viết này, Nhà thuốc Long Châu sẽ cùng bạn tìm hiểu về cơ chế hình thành nám, để từ đó biết cách điều trị và ngăn ngừa nám hiệu quả.

Nám da là gì? Có những loại nám da nào?

Nám da là một bệnh về da liên quan đến rối loạn sắc tố da do sự tăng sinh không đồng đều và quá mức của melanin. Nám gây ra những chấm, những mảng da đậm màu hơn những vùng da bình thường và tập trung nhiều ở gò má, trán, sống mũi, cằm. Nám có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào nhưng phổ biến nhất là ở đối tượng trong độ tuổi từ 20 đến 50, nhất là ở phụ nữ trong thời kỳ thai sản.

Nám da có nhiều loại khác nhau như:

• Nám nông là loại nám có chân nám nằm ở lớp ngoài cùng của da hay còn gọi là lớp biểu bì, lớp sừng.
• Nám chân sâu là loại nám có chân nám nằm ở lớp trung bì. Những vết nám chân sâu có đặc điểm là những đường viền mờ, màu từ nâu nhạt đến đen sẫm. Khi đó, melanin xuất hiện sâu hơn ở lớp trung bì nên nhìn trên bề mặt da chúng ta thấy các chấm, đốm nhỏ giống như vết thâm mụn.
• Nám hỗn hợp là loại nám gặp nhiều nhất với vị trí xuất hiện thường là ở gò má, quanh mắt, ở trán. Nám hỗn hợp gồm nhiều loại, các đốm nám có nhiều kích thước, màu không đều và chân nám nằm rất sâu trong da.

Qua cách phân loại trên đây có thể thấy, nám hỗn hợp là loại nám “cứng đầu” khó trị nhất.

Cơ chế hình thành nám diễn ra như thế nào?

Nám da xảy ra khi có tình trạng rối loạn tăng sắc tố da, tức là tình trạng melanin được sản xuất quá mức và được đưa lên các lớp từ hạ bì, trung bì đến thượng bì của da. Tùy cơ địa mỗi người mà nám có thể xuất hiện với kích cỡ khác nhau, màu sắc khác nhau nhưng cơ chế hình thành nám ở mỗi người đều giống nhau.

Trước khi khám phá cơ chế hình thành melanin, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu melanin là gì? Melanin là tế bào sắc tố được hình thành dưới lớp thượng bì da. Những tế bào này quyết định màu tóc, màu da của mỗi người. Melanin có nguồn gốc từ tế bào biểu bì hắc tố có tên gọi là Melanocytes. Những tế bào này sẽ nằm rải rác dưới đáy thượng bì và được tạo ra do men Tyrosinase và ánh nắng.

Cơ chế hình thành nám thứ nhất

Melanocytes sẽ được Melanosomes tổng hợp lại và vận chuyển đến những vùng da bị tác động nhiều nhất bởi các tia tử ngoại trong khoảng thời gian da tiếp xúc với ánh nắng để bảo vệ da khỏi sự xâm hại của tia tử ngoại, nhiệt độ cao và các chất oxy hóa mạnh. 

Như vậy, tác nhân gây nám da chính là những tia tử ngoại. việc Melanocytes đưa melanin vào các lớp cấu trúc da không hoàn toàn là xấu mà còn có vai trò bảo vệ da. Quá trình hình thành hắc sắc tố melanin diễn ra rất nhưng nhưng sự phân hủy lại rất chậm dẫn đến nám da kéo dài.

Cơ chế hình thành nám khác

Ngoài cơ chế trên đây, nám cũng có thể hình thành do di truyền, stress, tuổi tác, nám da do rối loạn nội tiết bên trong cơ thể (do dùng thuốc tránh thai, thuốc tác động đến nội tiết tố, do cơ thể mang thai hoặc mới sinh con). 

Đặc biệt, nhiều nghiên cứu đã cho thấy yếu tố di truyền cũng làm tăng nguy cơ bị nám. Nếu một người có cha hoặc mẹ bị nám thì nguy cơ họ có nám da cũng cao hơn những người khác. Ngoài ra, cùng với sự gia tăng của tuổi tác, làn da của chúng ta cũng lão hóa hơn và những vết nám cũng xuất hiện nhiều hơn do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.

Điều trị nám da dựa trên cơ chế hình thành nám

Dựa trên cơ chế hình thành nám, có thể thấy việc điều trị nám da không phải là loại bỏ hết hắc sắc tố melanin. Chúng ta không thể làm được điều đó vì melanin tồn tại như một phần tất yếu của cơ thể. Thậm chí, nếu cơ thể không có melanin có thể dẫn đến bệnh bạch tạng, thiếu hụt melanin cũng ảnh hưởng đến các thế hệ sau.

Việc chúng ta cần làm là phân hủy các tế bào cũ, hỗ trợ quá trình hình thành các tế bào mới để da đều màu và sáng dần lên đồng thời kiểm soát việc hình thành vết nám mới. Theo các chuyên gia, không có một phương pháp đơn lẻ nào có thể giúp trị nám hiệu quả mà cần có sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau.

Trị nám theo kiểu kết hợp “trong uống, ngoài bôi”, thay đổi chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt sẽ là cách trị nám hiệu quả nhất. Trên thị trường hiện nay có nhiều dòng sản phẩm đặc trị nám có tác dụng ức chế quá trình hình thành melanin, cải thiện các tế bào da đậm màu. Các sản phẩm này thường chứa những thành phần như: Azelaic acid, Tranexamic acid, Vitamin C, Hydroquinone, Retanoid… Bạn có thể tìm hiểu kỹ hơn và tham khảo ý kiến chuyên gia để chọn cho mình sản phẩm trị nám phù hợp.

Phòng ngừa nám da dựa trên cơ chế hình thành nám

Cũng từ cơ chế hình thành nám trên đây, chúng ta biết cách để bảo vệ da, phòng ngừa hình thành những vết nám mới. Những việc bạn nên làm để ngừa nám như:

• Khi ra ngoài trời, bạn nên che chắn da kỹ càng để hạn chế tối đa ảnh hưởng của các tia UVA và UVB đến làn da. Ánh nắng mặt trời từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều là loại ánh nắng có chỉ số tia UV cao nhất. Nếu có thể, bạn nên tránh ra nắng trong thời điểm này.
• Nên dùng kem chống nắng trước khi để da tiếp xúc với ánh nắng 30 phút để các hoạt chất chống nắng, bảo vệ da kịp phát huy tác dụng.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ cho da cũng là cách để kích thích tái tạo các tế bào da mới và phục hồi các tế bào da bị tổn thương. Bạn nên uống đủ nước mỗi ngày, tăng cường ăn các thực phẩm tốt cho da, tăng cường nội tiết tố và thực phẩm giàu chất chống oxy hóa.
• Cần cân nhắc kỹ trước khi dùng những sản phẩm có thể làm ảnh hưởng đến nội tiết tố trong cơ thể như thuốc tránh thai, các liệu pháp hormone trong điều trị bệnh lý về tuyến giáp.
• Một số loại Vitamin có thể kiểm soát sự hình thành melanin như Vitamin D, Vitamin K, Vitamin B12 cũng nên được bổ sung đầy đủ. Ngoài hàm lượng từ thực phẩm, bạn có thể bổ sung liều lượng thích hợp từ các loại viên uống tổng hợp.

Hầu hết mọi người đều chưa hiểu rõ về cơ chế hình thành nám. Hy vọng với những thông tin trên đây, bạn đã biết nên phòng ngừa nám thế nào, điều trị nám ra sao để đạt hiệu quả cao nhất. 

Xem thêm:

• Phương pháp dùng tế bào gốc trị nám có hiệu quả không?
• Tạm biệt sạm nám với 5 cách trị nám bằng dưa leo đơn giản
• 5 cách trị nám da mặt lâu năm bằng nguyên liệu thiên nhiên