Ngất do thần kinh phế vị là gì? Triệu chứng khi ngất do phản xạ thần kinh phế vị

️Ngất do thần kinh phế vị hay còn gọi là ngất phản xạ phế vị là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng mất ý thức tạm thời. Dù không nguy hiểm nhưng tình trạng này vẫn gây lo lắng và bất tiện cho người bệnh và gia đình. Tìm hiểu về ngất phản xạ phế vị là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Ngất do thần kinh phế vị là gì?

Ngất do thần kinh phế vị (Vasovagal Syncope) xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mạnh với một kích thích nào đó, chẳng hạn như nhìn thấy máu, đau đớn hoặc xúc động mạnh, dẫn đến mất ý thức trong thời gian ngắn. Hiện tượng này còn được gọi là ngất do phản xạ tim mạch thần kinh. Phản xạ phế vị làm nhịp tim và huyết áp giảm đột ngột, dẫn đến giảm lưu lượng máu lên não và gây mất ý thức trong thời gian ngắn.

Ngất do phản xạ phế vị thường không nguy hiểm và không cần can thiệp điều trị đặc biệt. Tuy nhiên, người bị ngất có thể bị tổn thương trong giai đoạn ngất và cần được kiểm tra để loại trừ các nguyên nhân ngất nguy hiểm như rối loạn nhịp tim hoặc các vấn đề thần kinh trung ương.

Triệu chứng khi ngất do phản xạ thần kinh phế vị

Trước khi ngất do thần kinh phế vị, người bệnh có thể gặp các triệu chứng sau:

• Da xanh xao, tái nhợt;
• Cảm thấy hoa mắt chóng mặt;
• Tay chân lạnh hoặc vã mồ hôi;
• Buồn nôn;
• Nhìn bị mờ;
• Cảm giác nóng bừng;
• Tầm nhìn hạn chế, chỉ có thể nhìn thấy các vật ngay trước mắt.

Trong khi cơn ngất do phản xạ thần kinh phế vị đang diễn ra, người xung quanh có thể thấy người bệnh có các biểu hiện sau:

• Cử động bất thường;
• Giãn đồng tử;
• Mạch chậm, yếu.

Thường sau khoảng 1 phút, người bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị sẽ tỉnh lại. Tuy nhiên, trong vòng 15 - 30 phút sau khi tỉnh, người bị ngất không nên đứng dậy ngay vì có nguy cơ ngất lại lần nữa.

Nguyên nhân ngất do phản xạ phế vị

Ngất do thần kinh phế vị xảy ra khi một phần của hệ thống thần kinh tự chủ điều chỉnh nhịp tim và huyết áp phản ứng sai lệch với kích thích từ bên ngoài. Ví dụ, khi một người nhìn thấy máu, họ có thể sợ hãi quá mức và ngất xỉu. Lúc này, nhịp tim chậm lại và các mạch máu ở chân giãn rộng, khiến máu dồn xuống chân và làm giảm huyết áp. Sự giảm huyết áp và nhịp tim chậm lại đột ngột làm giảm lưu lượng máu lên não, dẫn đến mất ý thức.

Nguyên nhân gây ngất do phản xạ phế vị, bao gồm:

• Tiếp xúc với nhiệt;
• Đứng trong thời gian dài;
• Nhìn thấy máu;
• Khi lấy máu;
• Dùng sức nhiều như khi cố gắng đi tiêu khó;
• Sợ bị chấn thương.

Cách chẩn đoán khi ngất do phản xạ phế vị

Để chẩn đoán ngất do phản xạ thần kinh phế vị, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác tiền sử bệnh lý một cách chi tiết và thực hiện khám tổng quát. Mục đích của việc khám này là để loại trừ các nguyên nhân khác của ngất, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tim. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể yêu cầu một số xét nghiệm để theo dõi huyết áp của bạn ở các tư thế khác nhau như đứng, nằm và ngồi.

Các xét nghiệm để chẩn đoán thường được thực hiện, bao gồm:

• Điện tâm đồ (ECG): Đây là xét nghiệm ghi lại hoạt động điện của tim, giúp phát hiện nhịp tim bất thường và các vấn đề tim mạch khác có thể gây ra ngất. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu bạn đeo máy điện tâm đồ di động (Holter) để ghi lại hoạt động của tim trong một khoảng thời gian, từ một ngày hoặc kéo dài một tháng.
• Siêu âm tim: Phương pháp này sử dụng siêu âm để xem hình ảnh của tim, giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc và chức năng của tim cũng như các vấn đề liên quan đến van tim có thể gây ngất.
• Nghiệm pháp gắng sức: Xét nghiệm này kiểm tra nhịp tim và huyết áp khi bạn thực hiện các hoạt động thể chất như đi bộ hoặc chạy bộ trên máy chạy bộ (treadmill), giúp phát hiện nhịp tim bất thường khi cơ thể hoạt động.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này giúp tìm kiếm các nguyên nhân khác có thể gây ngất, chẳng hạn như thiếu máu hoặc rối loạn hóa chất trong máu.
• Nghiệm pháp bàn nghiêng (Tilt table test): Xét nghiệm này đánh giá phản ứng của cơ thể đối với sự thay đổi tư thế. Bạn sẽ nằm trên một bàn có thể nghiêng ở các góc khác nhau. Trong quá trình này, nhịp tim và huyết áp của bạn sẽ được theo dõi để kiểm tra khi thay đổi tư thế.

Tóm lại, ngất do thần kinh phế vị có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi hoặc giới tính nào. Mặc dù thường không nguy hiểm nhưng ngất có thể dẫn đến tai nạn hoặc chấn thương không mong muốn. Hơn nữa, có nhiều nguyên nhân khác có thể gây ngất ngoài phản xạ thần kinh phế vị. Do đó, khi gặp phải triệu chứng ngất, bạn nên tìm đến bác sĩ để được khám và chẩn đoán chính xác.

Xem thêm: Nguyên nhân và biện pháp xử trí tình trạng bất tỉnh kịp thời