Rối loạn thần kinh: Hiểu rõ hơn về căn bệnh để có biện pháp phòng ngừa

Hiểu về rối loạn thần kinh sẽ giúp bạn có cách đối phó và phòng ngừa bệnh thần kinh hiệu quả hơn. Trước khi tìm hiểu về rối loạn thần kinh, chúng ta sẽ điểm qua đôi chút thông tin về hệ thần kinh nhé.

Tổng quan về hệ thần kinh

Hệ thần kinh là trung tâm chỉ huy của cơ thể bạn. Nó được tạo thành từ não, tủy sống và dây thần kinh của bạn. Hệ thần kinh hoạt động bằng cách gửi tin nhắn hoặc tín hiệu điện giữa não và tất cả các bộ phận khác của cơ thể. Ví dụ, những tín hiệu này yêu cầu bạn thở, di chuyển, nói và nhìn.

Hệ thần kinh được tạo thành từ hai bộ phận chính, bao gồm:

• Hệ thần kinh trung ương: Não và tủy sống tạo nên hệ thần kinh trung ương. Não của bạn đọc các tín hiệu từ dây thần kinh để điều chỉnh cách bạn suy nghĩ, di chuyển và cảm nhận.
• Hệ thần kinh ngoại biên: Được tạo thành từ một mạng lưới các dây thần kinh. Các dây thần kinh phân nhánh từ tủy sống của bạn. Hệ thống này chuyển tiếp thông tin từ não và tủy sống đến các cơ quan, cánh tay, chân, ngón tay và ngón chân.

Ngoài não và tủy sống, các cơ quan chính của hệ thần kinh bao gồm:

• Mắt;
• Đôi tai;
• Cơ quan cảm giác vị giác;
• Cơ quan cảm giác khứu giác;
• Các thụ thể cảm giác nằm ở da, khớp, cơ và các bộ phận khác của cơ thể.

Hệ thần kinh của bạn đóng một vai trò trong mọi việc bạn làm. Nó giúp bạn di chuyển, suy nghĩ và cảm nhận. Nó thậm chí còn điều chỉnh những việc bạn làm nhưng không nghĩ đến như như đỏ mặt, đổ mồ hôi và chớp mắt.

Như vậy có thể nói, hệ thần kinh rất quan trọng đối với mỗi người. Do đó việc tìm hiểu về rối loạn thần kinh cũng rất cần thiết.

Rối loạn thần kinh là gì?

Rối loạn thần kinh là bất kỳ rối loạn nào xảy ra với hệ thần kinh. Rối loạn thần kinh được định nghĩa về mặt y tế là các rối loạn ảnh hưởng đến não cũng như các dây thần kinh được tìm thấy trên khắp cơ thể con người và tủy sống. Những bất thường về cấu trúc, sinh hóa hoặc điện trong não, tủy sống hoặc các dây thần kinh khác có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng.

Có nhiều rối loạn thần kinh được công nhận, một số tương đối phổ biến nhưng cũng có nhiều rối loạn hiếm gặp. Mặt khác, rối loạn thần kinh là "bệnh tâm thần" hoặc các bệnh xuất hiện chủ yếu dưới dạng bất thường về suy nghĩ, cảm giác hoặc hành vi, gây ra đau khổ hoặc suy giảm chức năng. Do đó, rối loạn hệ thần kinh có rất nhiều dạng, bao gồm:

• Rối loạn mạch máu: Chẳng hạn như đột quỵ, cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua, xuất huyết dưới nhện, xuất huyết dưới màng cứng và xuất huyết ngoài màng cứng.
• Nhiễm trùng: Chẳng hạn như viêm màng não, viêm não, bại liệt và áp xe ngoài màng cứng.
• Rối loạn cấu trúc: Chẳng hạn như chấn thương não hoặc tủy sống, liệt Bell, thoái hóa đốt sống cổ, hội chứng ống cổ tay, khối u não hoặc tủy sống, bệnh thần kinh ngoại biên và hội chứng Guillain-Barré.
• Rối loạn chức năng: Chẳng hạn như nhức đầu, động kinh, chóng mặt và đau dây thần kinh.
• Thoái hóa: Chẳng hạn như bệnh Parkinson, bệnh đa xơ cứng, bệnh xơ cứng teo cơ một bên, bệnh Huntington và Alzheimer.
• Khối u thần kinh: Chẳng hạn như khối u vỏ thần kinh ngoại biên, u đám rối cánh tay, u vỏ thần kinh ngoại biên ác tính, u xơ thần kinh.

Ngoài ra, còn có một số dạng rối loạn thần kinh phổ biến hiện nay:

• Rối loạn lo âu;
• Rối loạn trầm cảm;
• Rối loạn lưỡng cực;
• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế;
• Rối loạn stress sau sang chấn;
• Rối loạn ăn uống;
• Rối loạn giấc ngủ.

Mỗi dạng rối loạn có những đặc điểm, triệu chứng và phương pháp điều trị riêng biệt.

Dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn thần kinh

Sau đây là những dấu hiệu và triệu chứng chung phổ biến nhất của rối loạn thần kinh. Tuy nhiên, mỗi cá nhân có thể gặp các triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau đầu dai dẳng hoặc đột ngột;
• Cơn đau đầu thay đổi hoặc khác đi;
• Mất cảm giác hoặc ngứa ran;
• Yếu hoặc mất sức mạnh cơ bắp;
• Mất thị lực hoặc nhìn đôi;
• Mất trí nhớ;
• Suy giảm khả năng trí tuệ;
• Thiếu sự phối hợp;
• Cứng cơ;
• Run rẩy và co giật;
• Đau lưng lan xuống bàn chân, ngón chân hoặc các bộ phận khác của cơ thể;
• Suy nhược cơ và nói ngọng;
• Thay đổi tâm trạng, cảm xúc;
• Suy nghĩ tiêu cực, lo lắng, sợ hãi;
• Rối loạn hành vi, mất kiểm soát;
• Khó khăn trong tập trung, ghi nhớ;
• Mệt mỏi, mất ngủ;
• Thay đổi khẩu vị, thói quen ăn uống;
• Đau nhức cơ thể, khó chịu;
• Suy giảm ngôn ngữ mới (biểu hiện hoặc hiểu).

Các triệu chứng của rối loạn hệ thần kinh có thể trông giống như các tình trạng hoặc vấn đề y tế khác. Do đó bạn cần phải gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.

Nguyên nhân gây rối loạn thần kinh

Nguyên nhân cụ thể của các vấn đề về thần kinh khác nhau, thường là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm:

• Di truyền: Cha mẹ chúng ta có thể đã truyền lại một số tình trạng thần kinh cho chúng ta. Những rối loạn này có nhiều khả năng xảy ra hơn nếu các gen cụ thể bị khiếm khuyết hoặc bị đột biến. Chứng loạn dưỡng cơ và bệnh Huntington là hai ví dụ về những căn bệnh như vậy.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng như viêm màng não hoặc viêm não có thể gây hại và viêm hệ thần kinh. Vi khuẩn hoặc virus có thể gây ra các bệnh nhiễm trùng này và nếu không được điều trị ngay lập tức có thể dẫn đến các vấn đề về thần kinh lâu dài.
• Chấn thương: Chấn thương đầu hoặc chấn thương thể chất khác có thể làm tổn thương não và dây thần kinh, từ đó gây ra các vấn đề về thần kinh. Ngay cả một chấn động nhẹ cũng có thể tác động tiêu cực đến chức năng não.
• Chất độc: Tiếp xúc với một số hóa chất, kim loại nặng hoặc thuốc có thể gây tổn hại hệ thần kinh theo thời gian. Ngộ độc chì và lạm dụng thuốc là những ví dụ về nguyên nhân gây rối loạn thần kinh liên quan đến độc tố.
• Rối loạn tự miễn dịch: Đôi khi, hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào hệ thần kinh. Các tình trạng như bệnh đa xơ cứng thuộc loại này.
• Bệnh thoái hóa: Đây là tình trạng hệ thống thần kinh suy giảm theo thời gian. Bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson là những ví dụ phổ biến.

Cách phòng ngừa bệnh về rối loạn thần kinh

Sau đây là một số cách có thể phòng ngừa các bệnh về rối loạn thần kinh:

Ngăn ngừa chấn thương đầu

Đây là giải pháp quan trọng và rõ ràng nhất để ngăn ngừa mọi loại rối loạn thần kinh không bẩm sinh. Chấn thương do va chạm vào đầu có thể dẫn đến tổn thương não lâu dài và gây ra các vấn đề thần kinh bất lợi khác. Tương tự, phụ nữ mang thai nên cẩn thận để tránh gây thương tích cho em bé vì chấn thương đầu của trẻ khi mang thai có thể dẫn đến rối loạn thần kinh bẩm sinh nghiêm trọng.

Tập thể dục thường xuyên

Lợi ích của việc tập thể dục thường xuyên từ 10 đến 15 phút đối với não đã được chứng minh. Đi bộ 15 phút 3 đến 4 lần trong một tuần có thể giúp giảm nguy cơ khởi phát các vấn đề về thần kinh như chứng mất trí nhớ ít nhất 30 đến 40%. Điều này cũng giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, từ đó có thể ảnh hưởng đến não dẫn đến các vấn đề về thần kinh.

Tránh dư thừa đường

Lượng đường trong máu cao là đặc trưng của bệnh tiểu đường, là kẻ giết người thầm lặng. Nó được gọi như vậy bởi vì nó có thể là nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự phát triển của một số bệnh đi kèm như đau khổ về thần kinh hoặc trong những trường hợp nghiêm trọng còn có cả rối loạn thần kinh. Bệnh tiểu đường thường có liên quan đến bệnh Alzheimer - một bệnh về rối loạn thần kinh.

Thúc đẩy hoạt động nhận thức

Việc tạo áp lực đáng kể, không quá nhiều, lên các kỹ năng nhận thức phức tạp sẽ giúp duy trì sức khỏe và chức năng tổng thể của bộ não con người. Ngược lại, việc cho não nghỉ ngơi cũng cần thiết để thúc đẩy hoạt động nhận thức lành mạnh. Vì vậy, ngủ đủ giấc và tập thiền có thể là phương pháp hiệu quả để duy trì sức khỏe lâu dài của não và hệ thần kinh.

Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh

Những điều kỳ diệu được tạo ra bởi một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh đã được nhấn mạnh nhiều lần và trong trường hợp này, việc ăn những thực phẩm làm giàu trí não và trái tim có thể giúp ích rất nhiều trong việc ngăn ngừa sự khởi phát của các chứng rối loạn thần kinh nghiêm trọng. 

Ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo không bão hòa đa và không bão hòa đơn, đồng thời kiêng thực phẩm giàu chất béo bão hòa là một khởi đầu tốt cho việc này. Hơn nữa, ăn nhiều trái cây tươi, rau xanh, cá béo, các loại hạt, trứng, một lượng socola đen và cà phê lành mạnh có thể giúp tăng cường sức khỏe của tim và não của bạn.

Như vậy, chúng ta đã tìm hiểu về rối loạn thần kinh trong bài viết trên. Đây là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm. Hiểu biết về căn bệnh này sẽ giúp chúng ta chẩn đoán sớm, điều trị hiệu quả và hỗ trợ người bệnh tốt hơn.

Xem thêm:

• Rối loạn tri giác báo hiệu một bệnh lý của hệ thần kinh
• Hội chứng đau thần kinh trung ương: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị