Thực trạng triển khai vaccine sốt xuất huyết ở Việt Nam

Sốt xuất huyết là mối đe dọa y tế lớn tại Việt Nam, với số ca mắc tăng cao theo mùa. Để kiểm soát dịch bệnh, việc triển khai vaccine đã được ưu tiên, nhưng thực tế vẫn gặp nhiều thách thức. Bài viết sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình triển khai vaccine sốt xuất huyết ở Việt Nam, từ hiệu quả đến những khó khăn cần khắc phục.

Tổng quan về sốt xuất huyết và tầm quan trọng của vaccine

Bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh do virus dengue gây ra và lây lan qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Bệnh phổ biến tại các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, ảnh hưởng đến gần một nửa dân số thế giới. 

Các triệu chứng của bệnh bao gồm sốt cao, đau đầu, đau cơ và khớp, buồn nôn, phát ban. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể gây xuất huyết và suy cơ quan, đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Tầm quan trọng của vaccine

Vaccine đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa sốt xuất huyết, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh ngày càng gia tăng. Hiện có hai loại vaccine chính là Dengvaxia và Qdenga. 

Dengvaxia dành cho người từ 9 đến 45 tuổi, sống ở khu vực có nguy cơ cao và đã từng nhiễm bệnh, trong khi Qdenga là vaccine hai liều, phù hợp để sử dụng rộng rãi tại các vùng có dịch lưu hành nặng. Nhờ tiêm chủng vaccine, nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng sẽ được giảm bớt, giúp ngăn chặn bùng phát dịch và bảo vệ cộng đồng.

Tình hình triển khai vaccine sốt xuất huyết ở Việt Nam

Lịch sử và chính sách triển khai

Việt Nam bắt đầu triển khai chương trình tiêm chủng vắc xin sốt xuất huyết vào năm 2024 sau khi vaccine Qdenga của hãng Takeda được phê duyệt vào tháng 5. Đây là lần đầu tiên quốc gia này đưa vaccine sốt xuất huyết vào chương trình tiêm chủng, nhằm đối phó với tình hình dịch bệnh gia tăng. 

Năm 2024, Việt Nam đã ghi nhận hơn 76.000 ca mắc sốt xuất huyết và nhiều ca tử vong, đặc biệt là tại các khu vực phía Nam. Trước tình hình này, Bộ Y tế quyết định đưa vaccine Qdenga vào sử dụng như một biện pháp bổ sung để kiểm soát dịch bệnh và giảm số ca nhập viện.

Vaccine Qdenga được phê duyệt sử dụng cho trẻ em từ 4 tuổi trở lên, tiêm hai liều cách nhau ba tháng. Vaccine này giúp ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết do cả bốn loại virus dengue gây ra, đáp ứng nhu cầu bảo vệ cho cộng đồng trước các đợt bùng phát dịch. Theo kế hoạch, chương trình tiêm chủng sẽ được triển khai rộng rãi tại các trung tâm y tế trên cả nước, đồng thời kết hợp với các biện pháp kiểm soát muỗi truyền bệnh để nâng cao hiệu quả phòng ngừa.

Chính phủ Việt Nam và các cơ quan y tế đang tích cực hợp tác với các tổ chức quốc tế, các đơn vị sản xuất để đảm bảo nguồn cung cấp vaccine ổn định, đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của tiêm chủng. Những nỗ lực này nhằm giảm thiểu tác động của dịch bệnh đến sức khỏe cộng đồng và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế​.

Mức độ bao phủ và các đối tượng ưu tiên

Mức độ bao phủ và các đối tượng ưu tiên của vaccine sốt xuất huyết hiện nay phụ thuộc vào các hướng dẫn và khuyến nghị quốc tế, đặc biệt là từ WHO và các cơ quan y tế quốc gia. Hai loại vaccine chính hiện có là Dengvaxia và Qdenga.

Dengvaxia được khuyến nghị cho trẻ từ 9 đến 16 tuổi sống trong khu vực lưu hành sốt xuất huyết và đã từng nhiễm bệnh trước đó. Đối với Qdenga (TAK-003), các kết quả nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả bảo vệ cho nhiều nhóm tuổi từ 4 đến 60 và hiện đang được triển khai tại các khu vực có dịch nặng. WHO đã khuyến nghị việc triển khai Qdenga, đặc biệt chú trọng đối tượng trẻ em và thanh thiếu niên, những nhóm có nguy cơ cao mắc các biến chứng nghiêm trọng từ bệnh.

Hiệu quả và thách thức trong việc triển khai vaccine

Hiệu quả và triển khai vaccine sốt xuất huyết đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức. Hiện tại, hai loại vaccine chính là Dengvaxia và Qdenga được sử dụng. Dengvaxia là loại đầu tiên được cấp phép nhưng đã gặp nhiều trở ngại vì yêu cầu tiêm chủng chỉ cho những người có kháng thể với sốt xuất huyết. Việc này gây khó khăn trong xét nghiệm tiền tiêm và làm giảm khả năng triển khai rộng rãi, do có những người chưa từng mắc bệnh. Hiệu quả của Dengvaxia cũng thay đổi theo nhóm tuổi và mức độ miễn dịch.

Qdenga, một loại vaccine mới hơn, được WHO phê duyệt gần đây, có lợi thế nhờ không yêu cầu xét nghiệm tiền tiêm, giúp mở rộng đối tượng tiếp cận, dễ dàng đưa vào các chương trình tiêm chủng. Tuy nhiên, vẫn có thách thức trong việc xác định đối tượng và quản lý hiệu quả trong các khu vực có sự phân bố dịch bệnh phức tạp​.

Vấn đề quan trọng là tiếp tục nâng cao khả năng tiếp cận, đảm bảo an toàn và triển khai hợp lý vaccine để giảm thiểu tác động của bệnh sốt xuất huyết ở các vùng bị ảnh hưởng.

Giải pháp nâng cao hiệu quả triển khai

Để nâng cao hiệu quả triển khai vaccine sốt xuất huyết, các chuyên gia đề xuất một loạt giải pháp tập trung vào cải thiện hệ thống tiêm chủng, nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường kiểm soát tác nhân muỗi truyền bệnh.

• Cải thiện hệ thống tiêm chủng và quy trình giám sát: Tăng cường năng lực của hệ thống y tế địa phương trong việc xác định và theo dõi đối tượng cần tiêm phòng. Điều này bao gồm việc triển khai các chương trình đào tạo chuyên môn cho nhân viên y tế, nâng cao hiệu quả quản lý vaccine để đảm bảo quy trình tiêm chủng được thực hiện một cách an toàn và chính xác​.
• Giáo dục cộng đồng và nâng cao nhận thức: Để thúc đẩy người dân tham gia chương trình tiêm phòng, việc tổ chức các chiến dịch truyền thông là rất quan trọng. Cần cung cấp thông tin chi tiết về lợi ích của vaccine và các nhóm đối tượng ưu tiên để tạo niềm tin, khuyến khích cộng đồng chủ động tham gia​.
• Kiểm soát muỗi: Ngoài việc tiêm chủng, công tác kiểm soát muỗi cũng đóng vai trò quan trọng. Chiến lược kiểm soát muỗi cần được triển khai đồng bộ và liên tục thông qua việc giám sát, quản lý các ổ lăng quăng và thực hiện các biện pháp phòng chống muỗi theo mùa một cách khoa học​.

Các giải pháp này nếu được triển khai hiệu quả sẽ giúp tối ưu hóa quá trình phòng chống và kiểm soát sốt xuất huyết, giảm tỷ lệ mắc bệnh trong cộng đồng.

Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vaccine sốt xuất huyết ở Việt Nam, qua đó hiểu được sự cần thiết trong việc tiêm phòng vaccine sốt xuất huyết để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Xem thêm: Vaccine sốt xuất huyết có cần tiêm nhắc lại không?