Nguyên nhân cholesterol cao​ là gì? Phương pháp phòng ngừa hiệu quả

Cholesterol là một loại chất béo quan trọng trong cơ thể, nhưng khi mức độ cholesterol trong máu quá cao, sẽ gây ra nhiều rủi ro sức khỏe. Việc xác định nguyên nhân cholesterol cao đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và phòng ngừa các bệnh liên quan đến tim mạch và các cơ quan khác.

Nguyên nhân cholesterol cao

Dưới đây là một số nguyên nhân cholesterol cao thường gặp:

Chế độ ăn uống không lành mạnh

Khi chế độ ăn uống chứa quá nhiều chất béo bão hòa và trans, chẳng hạn như thịt đỏ, kem, bơ, sữa, bánh ngọt, đồ ngọt, pho mát, gan, nội tạng động vật, sô cô la và thực phẩm chế biến sẵn, cơ thể sẽ tiếp nhận một lượng cholesterol xấu đáng kể. Những loại cholesterol này không thể được cơ thể chuyển hóa hoàn toàn và tiếp tục lưu thông trong máu, dẫn đến sự hình thành các mảng bám trong các mạch máu, gây hẹp và cản trở lưu thông máu.

Lối sống thiếu vận động

Ngoài việc có chế độ ăn uống không lành mạnh, những người ít vận động, hay ngồi lâu hoặc nằm nhiều, có nguy cơ mắc phải tình trạng cholesterol cao trong máu cao hơn so với những người thường xuyên tập thể dục. Đối với những người đã có mức cholesterol trong máu cao, việc tập thể dục mỗi ngày là một biện pháp quan trọng giúp giảm mỡ thừa và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Thừa cân và béo phì

Cholesterol cao có thể gặp phải ở nhiều người, nhưng phổ biến hơn ở những người thừa cân. Khi cơ thể tích tụ quá nhiều chất béo, quá trình sản xuất và loại bỏ cholesterol bị ảnh hưởng. Thừa cân cũng làm chậm quá trình loại bỏ cholesterol ra khỏi cơ thể, dẫn đến sự tích tụ này trong máu.

Hút thuốc lá

Khói thuốc lá chứa nhiều hóa chất độc hại có thể làm hại lớp lót trong mạch máu, tạo điều kiện cho cholesterol LDL tích tụ dễ dàng hơn. Đồng thời, việc hút thuốc còn làm giảm lượng cholesterol HDL - loại cholesterol có lợi, đồng thời gây co thắt mạch máu và làm tăng độ nhớt của máu. Điều này khiến tim phải hoạt động mạnh hơn để duy trì lưu lượng máu, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Yếu tố di truyền

Cholesterol cao có thể do di truyền từ cha mẹ, vì gen ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa mỡ. Trong một số trường hợp, tình trạng này là do rối loạn di truyền như tăng cholesterol máu gia đình, khiến cơ thể khó loại bỏ LDL.

Tuổi tác và giới tính

Khi lớn tuổi, khả năng đào thải cholesterol của cơ thể suy giảm, làm tăng nguy cơ bệnh tim. Ở phụ nữ, trước mãn kinh, LDL thường thấp và HDL cao hơn nam giới, nhưng sau mãn kinh, mức LDL có xu hướng tăng.

Một số bệnh lý nền

Người mắc bệnh tiểu đường, suy giáp hoặc một số bệnh lý nội tiết khác thường có xu hướng bị tăng cholesterol máu.

Sử dụng một số loại thuốc

Một vài loại thuốc nếu dùng kéo dài có thể làm tăng hàm lượng chất béo trong máu, từ đó góp phần làm tăng cholesterol.

Tác hại của cholesterol cao đối với sức khỏe

Cholesterol vào có thể ảnh hưởng đến sức khỏe như:

Nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Cholesterol máu cao có thể gây lắng đọng mỡ và chất thải trong thành động mạch, tạo thành mảng xơ vữa khiến mạch máu dày và hẹp lại. Khi các mảng này vỡ ra, chúng có thể hình thành cục máu đông, làm tắc mạch và gây thiếu máu nuôi tim, não… dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tai biến thoáng qua hoặc bệnh mạch vành.

Ảnh hưởng đến huyết áp

Cholesterol cao và tăng huyết áp thường đi kèm với nhau, vì cholesterol dư thừa có thể tích tụ trong thành động mạch, gây xơ vữa và hẹp lòng mạch. Điều này buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, khiến huyết áp tăng. Cả hai tình trạng này đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ, đặc biệt nghiêm trọng khi xảy ra cùng lúc. Việc phát hiện sớm và kiểm soát là rất cần thiết.

Ngoài ra, cholesterol cao là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng mỡ máu cao. Khi mức cholesterol trong máu vượt mức bình thường, nó có thể góp phần vào sự tích tụ mỡ trong các mạch máu, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nghiêm trọng. Mỡ máu cao có thể dẫn đến sự hình thành các mảng xơ vữa trong động mạch, làm hẹp và cứng các mạch máu, gây cản trở lưu thông máu và làm tăng khả năng xảy ra đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim

Phương pháp chẩn đoán cholesterol cao

Thông qua việc xét nghiệm các chỉ số mỡ máu, bác sĩ có thể xác định tình trạng cholesterol cao khi:

• Cholesterol toàn phần vượt mức 240mg/dL.
• LDL-cholesterol trên 160mg/dL.
• HDL-cholesterol thấp hơn 40mg/dL đối với nam giới và dưới 50mg/dL ở nữ giới.
• Triglyceride trên 200mg/dL.

Cách phòng ngừa và kiểm soát cholesterol cao

Việc phòng ngừa và kiểm soát cholesterol cao thông qua:

Thay đổi chế độ ăn uống

Để phòng ngừa và kiểm soát cholesterol cao, cần bắt đầu bằng việc điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho lành mạnh, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo bão hòa và hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn.

Tăng cường hoạt động thể chất

Tăng cường vận động thể chất mỗi ngày như đi bộ nhanh, bơi lội hoặc tập thể dục nhịp điệu để hỗ trợ giảm cholesterol xấu

Kiểm soát cân nặng

Kiểm soát cân nặng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa cholesterol cao. Việc duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm lượng mỡ thừa - yếu tố làm tăng cholesterol xấu (LDL) và triglyceride trong máu.

Tránh hút thuốc và hạn chế rượu bia

Tránh hút thuốc lá và hạn chế rượu bia cũng là biện pháp thiết yếu. Các hóa chất từ khói thuốc có thể làm tổn thương mạch máu, tạo điều kiện cho cholesterol bám vào, trong khi uống nhiều rượu làm tăng triglyceride, góp phần làm rối loạn chuyển hóa mỡ máu.

Việc duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học và thói quen vận động đều đặn sẽ giúp kiểm soát hiệu quả lượng cholesterol trong máu. Hiểu rõ nguyên nhân cholesterol cao là bước đầu quan trọng để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm liên quan đến tim mạch và sức khỏe tổng thể.