Tình trạng cholesterol cao ở vận động viên ảnh hưởng như thế nào?

Một sự thật ít ai ngờ là ngay cả những người luyện tập thể thao chuyên nghiệp cũng có thể đối mặt với tình trạng cholesterol cao trong máu. Tình trạng cholesterol cao ở vận động viên là một yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Cholesterol cao là gì?

Cholesterol là một chất béo cần thiết trong cơ thể để xây dựng màng tế bào và sản xuất hormone. Tuy nhiên, khi nồng độ cholesterol trong máu vượt ngưỡng bình thường, đặc biệt là cholesterol LDL (cholesterol xấu), nó có thể tích tụ thành mảng bám trong thành động mạch và cản trở lưu thông máu.

Cholesterol trong máu gồm ba loại chính:

• LDL (low-density lipoprotein): Cholesterol xấu, có khả năng gây xơ vữa động mạch.
• HDL (high-density lipoprotein): Cholesterol tốt, giúp loại bỏ LDL khỏi máu.
• Triglyceride: Một dạng chất béo khác có liên quan đến bệnh tim mạch.

Vì sao vận động viên vẫn có thể bị cholesterol cao?

Điều khiến nhiều người ngạc nhiên là dù vận động viên thường xuyên luyện tập thể dục với cường độ cao, họ vẫn có nguy cơ bị cholesterol cao. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

• Yếu tố di truyền: Một số người mang gen di truyền khiến cơ thể sản xuất quá mức LDL hoặc có khả năng chuyển hóa lipid kém. Dù vận động viên có chế độ sinh hoạt khoa học nhưng vẫn không thể tránh khỏi nguy cơ nếu có yếu tố gia đình.
• Chế độ ăn uống giàu chất béo bão hòa: Vận động viên thường cần bổ sung năng lượng lớn, và đôi khi điều đó đi kèm với việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa như thịt đỏ, bơ, phô mai, thực phẩm chế biến sẵn... Những thực phẩm này có thể làm tăng LDL và triglyceride trong máu.
• Tập luyện cường độ cao gây stress oxy hóa: Tập luyện quá sức có thể gây ra tình trạng viêm mãn tính và stress oxy hóa trong cơ thể, ảnh hưởng đến chức năng nội mô mạch máu, góp phần gây mất cân bằng lipid máu.
• Sự chủ quan trong kiểm tra sức khỏe: Do cảm thấy mình khỏe mạnh, nhiều vận động viên thường không kiểm tra lipid máu định kỳ. Điều này làm tăng nguy cơ không phát hiện kịp thời các bất thường liên quan đến cholesterol.

Tình trạng cholesterol cao ở vận động viên ảnh hưởng như thế nào?

Tình trạng cholesterol cao nếu không được kiểm soát có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe và hiệu suất thi đấu của vận động viên:

• Giảm lưu thông máu: Cholesterol tích tụ trong thành mạch làm hẹp lòng mạch máu, cản trở quá trình cung cấp oxy và dưỡng chất đến cơ bắp, làm giảm sức bền và hiệu suất vận động.
• Nguy cơ bệnh tim mạch: Xơ vữa động mạch do cholesterol cao có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, những tình trạng có thể đe dọa tính mạng.
• Ảnh hưởng tâm lý và sự nghiệp: Chẩn đoán cholesterol cao có thể khiến vận động viên lo lắng, ảnh hưởng đến tinh thần thi đấu. Nếu bệnh tiến triển, họ có thể bị cấm thi đấu hoặc phải ngừng sự nghiệp để điều trị.

Làm gì để kiểm soát cholesterol trong máu?

Cholesterol cao là tình trạng có thể kiểm soát được nếu có sự kết hợp giữa thay đổi lối sống và theo dõi y tế phù hợp. Dưới đây là các biện pháp giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả:

Kiểm tra lipid máu định kỳ: Dù là vận động viên chuyên nghiệp hay người bình thường, việc xét nghiệm mỡ máu mỗi 1 - 2 năm (hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ nếu có yếu tố nguy cơ) là cần thiết để phát hiện sớm tình trạng cholesterol cao.

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh:

• Giảm thực phẩm chứa chất béo bão hòa và trans fat như đồ chiên rán, thức ăn nhanh.
• Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (cá hồi, cá thu...) giàu omega-3.
• Hạn chế rượu bia, đường và muối.

Luyện tập thể dục điều độ: Tập luyện đều đặn 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải như đi bộ nhanh, bơi lội, yoga... có thể giúp cải thiện HDL và giảm LDL hiệu quả. Với vận động viên chuyên nghiệp, cần thiết lập kế hoạch luyện tập hợp lý, tránh tập quá sức.

Kiểm soát cân nặng và căng thẳng: Duy trì cân nặng hợp lý và kiểm soát stress tâm lý là hai yếu tố quan trọng để bảo vệ hệ tim mạch.

Điều trị bằng thuốc khi cần thiết: Nếu mức cholesterol LDL quá cao, hoặc có tiền sử bệnh tim mạch, bác sĩ có thể kê toa thuốc hạ mỡ máu như statin. Việc sử dụng thuốc cần được giám sát chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về tình trạng cholesterol cao ở vận động viên. Cholesterol cao không phải là vấn đề chỉ xảy ra ở người ít vận động. Ngay cả các vận động viên có thể chất vượt trội cũng có thể rơi vào tình trạng này nếu không được theo dõi và phòng ngừa đúng cách. Vì vậy, các vận động viên cũng nên lưu ý đi kiểm tra định kỳ, duy trì chế độ ăn uống khoa học và luyện tập hợp lý chính là chìa khóa để đảm bảo trái tim luôn khỏe mạnh và sẵn sàng cho mọi thử thách.