Xơ vữa động mạch chủ bụng: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Xơ vữa động mạch chủ bụng là một bệnh lý tim mạch nguy hiểm, gây tắc nghẽn dòng máu qua động mạch chủ và ảnh hưởng đến sức khỏe. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả để phòng ngừa bệnh.

Nguyên nhân gây xơ vữa động mạch chủ bụng là gì?

Xơ vữa động mạch chủ bụng là tình trạng động mạch chủ bụng bị tổn thương do sự tích tụ của các mảng xơ vữa. Các mảng này chủ yếu bao gồm cholesterol, chất béo, canxi và các tế bào viêm, gây hẹp hoặc tắc nghẽn dòng máu qua động mạch chủ bụng.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra xơ vữa động mạch chủ bụng. Dưới đây là những yếu tố nguy cơ chính mà mọi người cần lưu ý:

• Tăng huyết áp: Khi huyết áp cao, các thành động mạch chủ bụng sẽ phải chịu áp lực lớn, dễ bị tổn thương và tạo điều kiện cho các mảng xơ vữa hình thành.
• Hút thuốc lá: Nicotine trong thuốc lá là yếu tố làm tăng cholesterol xấu (LDL) và giảm cholesterol tốt (HDL), góp phần làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Cholesterol cao: Tăng cholesterol xấu trong máu là một yếu tố quan trọng trong quá trình hình thành các mảng vữa động mạch, đặc biệt khi tỷ lệ cholesterol tốt (HDL) thấp.
• Bệnh đái tháo đường và rối loạn chuyển hóa: Cả hai yếu tố này đều làm tăng nguy cơ tổn thương các mạch máu và là điều kiện thuận lợi cho xơ vữa động mạch phát triển.
• Chế độ ăn uống không khoa học: Các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng mức cholesterol xấu và dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch.
• Lười vận động: Việc thiếu hoạt động thể chất có thể là yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ xuất hiện các mảng xơ vữa động mạch.

Bên cạnh những nguyên nhân kể trên, một trong những yếu tố hàng đầu gây xơ vữa động mạch chủ bụng chính là tình trạng mỡ máu cao, hay còn gọi là rối loạn lipid máu. Khi lượng cholesterol xấu (LDL) hoặc triglyceride trong máu tăng cao, chúng dễ dàng tích tụ tại thành mạch, đặc biệt là ở những vị trí động mạch bị tổn thương do huyết áp cao hoặc viêm mạn tính. Lâu dài, các mảng chất béo này kết hợp với canxi và tế bào viêm tạo thành mảng xơ vữa gây hẹp lòng mạch, ảnh hưởng đến lưu thông máu.

Triệu chứng của bệnh xơ vữa động mạch chủ bụng

Xơ vữa động mạch chủ bụng thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến cho việc phát hiện bệnh trở nên khó khăn. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể xuất hiện và có những dấu hiệu cảnh báo như:

• Đau bụng hoặc đau lưng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất khi động mạch chủ bụng bị xơ vữa. Cảm giác đau có thể xuất hiện ở vùng bụng dưới hoặc giữa bụng và có thể lan ra lưng.
• Mệt mỏi và khó thở: Khi dòng máu qua động mạch chủ bụng bị cản trở, cơ thể có thể cảm thấy mệt mỏi và khó thở vì thiếu oxy và dưỡng chất cung cấp cho các cơ quan.
• Giảm cân không rõ lý do: Xơ vữa động mạch chủ bụng có thể gây ra tình trạng giảm cân nhanh chóng do giảm lưu lượng đến cơ quan tiêu hóa khiến việc tiêu hóa thức ăn cũng như hấp thụ chất dinh dưỡng trở nên khó khăn hơn mà không có sự thay đổi trong chế độ ăn uống hay tập luyện.
• Chướng bụng và buồn nôn: Các mảng xơ vữa gây hẹp động mạch chủ, làm cản trở sự lưu thông máu, dẫn đến triệu chứng chướng bụng và buồn nôn.
• Rối loạn tiêu hóa: Việc cung cấp máu đến các cơ quan tiêu hóa bị giảm sút có thể gây rối loạn tiêu hóa, dẫn đến các triệu chứng như khó tiêu, đầy hơi hoặc táo bón.

Nếu gặp phải bất kỳ triệu chứng nào được nêu trên, bạn hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Vậy chẩn đoán xơ vữa động mạch chủ bụng như thế nào?

Chẩn đoán xơ vữa động mạch chủ bụng

Bên cạnh việc thăm khám lâm sàng, để chẩn đoán xơ vữa động mạch chủ bụng, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm và kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh để xác định tình trạng tổn thương của động mạch. Một số phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng bao gồm:

• Siêu âm động mạch chủ: Kỹ thuật này giúp đánh giá dòng chảy máu qua động mạch và phát hiện các mảng xơ vữa trong động mạch chủ bụng.
• Chụp CT hoặc MRI mạch máu: Các phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát hình ảnh chi tiết của các mạch máu và phát hiện sự tồn tại của mảng vữa động mạch.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm cholesterol và các chỉ số khác có thể giúp phát hiện các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch.

Phương pháp điều trị xơ vữa động mạch chủ bụng

Việc điều trị xơ vữa động mạch chủ bụng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Điều chỉnh lối sống

Như đã nói ở trên, các bệnh lý như cao huyết áp, đái tháo đường hay mỡ máu cao là những nguyên nhân gây ra tình trạng xơ vữa động mạch chủ bụng. Trong đó, mỡ máu cao là yếu tố tác động trực tiếp đến sự hình thành và phát triển các mảng xơ vữa động mạch. Mặt khác, những bệnh lý này xảy ra có mối liên quan chặt chẽ với lối sống thiếu khoa học. Do đó, điều chỉnh lối sống là một trong những phương pháp quan trọng trong điều trị bệnh xơ vữa động mạch chủ, cụ thể như sau:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Tập thể dục thường xuyên: Vận động đều đặn giúp cải thiện lưu thông máu và giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Kiểm soát cân nặng: Giảm cân nếu cần thiết giúp giảm áp lực lên các mạch máu và giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Hạn chế hút thuốc: Nếu bạn hút thuốc, việc bỏ thuốc lá sẽ giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Sử dụng thuốc

Các loại thuốc như statin có thể được sử dụng để giảm mức cholesterol xấu trong máu. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc hạ huyết áp, thuốc chống đông máu hoặc thuốc điều trị tiểu đường nếu cần thiết.

Phẫu thuật

Nếu các mảng xơ vữa gây tắc nghẽn nghiêm trọng và ảnh hưởng đến dòng máu, phẫu thuật có thể là lựa chọn cần thiết. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm phẫu thuật thay đổi động mạch chủ hoặc can thiệp qua ống thông mạch máu.

Bên cạnh đó, việc chủ động phòng ngừa xơ vữa động mạch chủ bụng là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe. Bạn cần thực hiện các biện pháp sau đây:

• Kiểm soát huyết áp và mỡ máu.
• Duy trì chế độ ăn uống hợp lý và tập thể dục đều đặn.
• Thực hiện các xét nghiệm sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh.

Kiểm soát mỡ máu – bước then chốt để phòng ngừa xơ vữa

Để phòng ngừa xơ vữa động mạch chủ bụng hiệu quả, việc kiểm soát nồng độ mỡ máu trong cơ thể là ưu tiên hàng đầu. Dưới đây là một số biện pháp bạn có thể áp dụng:

• Thay đổi chế độ ăn uống: Hạn chế chất béo bão hòa (từ mỡ động vật, đồ chiên xào), tránh thực phẩm chứa chất béo trans. Ưu tiên chất béo tốt như omega-3 từ cá béo, dầu ô liu, hạt óc chó, hạnh nhân…
• Tăng cường chất xơ và rau xanh: Các thực phẩm như yến mạch, các loại đậu, rau lá xanh giúp giảm hấp thu cholesterol tại ruột và cải thiện lipid máu.
• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 150 phút/tuần hoạt động thể lực mức trung bình (đi bộ nhanh, đạp xe, bơi…).
• Duy trì cân nặng hợp lý và vòng eo chuẩn, giảm mỡ bụng.
• Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và giảm stress.
• Theo dõi mỡ máu định kỳ, đặc biệt nếu bạn có yếu tố nguy cơ như tiền sử tim mạch, đái tháo đường, béo phì hoặc tiền sử gia đình.
• Tuân thủ điều trị bằng thuốc mỡ máu nếu được bác sĩ kê đơn để kiểm soát LDL hoặc triglyceride.

Xơ vữa động mạch chủ bụng là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Việc duy trì một lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và thực hiện các biện pháp điều trị đúng cách là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bạn. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.