Tắc mạch máu có chữa được không? Đâu là cách điều trị hiệu quả?

Tắc mạch máu có thể xảy ra ở não, tim, phổi hoặc chi, với mức độ nguy hiểm khác nhau tùy vị trí. Nếu phát hiện và điều trị muộn, người bệnh có thể gặp tổn thương vĩnh viễn như liệt hoặc suy đa tạng. Nếu vẫn đang thắc mắc tắc mạch máu có chữa được không và đâu là cách điều trị hiệu quả, thì đây chính là những thông tin bạn không nên bỏ qua!

Tắc mạch máu là gì? Có những loại nào?

Tắc mạch máu là tình trạng một phần hoặc toàn bộ lòng mạch bị chặn, ngăn cản dòng máu lưu thông do cục máu đông, mảng xơ vữa động mạch, hoặc các yếu tố khác như viêm nhiễm và tích tụ cholesterol. Sự tắc nghẽn này dẫn đến thiếu máu cục bộ. Từ đó gây tổn thương mô hoặc hoại tử nếu không được xử lý kịp thời. Tắc mạch được phân loại dựa trên vị trí xảy ra:

• Tắc mạch máu não (đột quỵ): Xảy ra khi động mạch não bị tắc, làm gián đoạn cung cấp oxy và dưỡng chất. Điều này dẫn đến tổn thương tế bào thần kinh, gây liệt, méo miệng hoặc mất ngôn ngữ.
• Tắc mạch vành (nhồi máu cơ tim): Đây là tình trạng tắc nghẽn động mạch vành nuôi tim, khiến cơ tim thiếu máu. Tắc mạch vành biểu hiện qua đau thắt ngực, khó thở, có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng.
• Tắc mạch phổi: Cục máu đông di chuyển đến động mạch phổi, gây suy hô hấp cấp, đau ngực dữ dội, nguy cơ cao đe dọa tính mạng.
• Tắc mạch chi dưới: Tắc động mạch ở chân gây đau, tê lạnh, da tím tái, có thể tiến triển thành hoại tử.

Nguyên nhân gây tắc mạch máu

Trước khi giải đáp thắc mắc tắc mạch máu có chữa được không, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân gây tắc mạch. Tắc mạch máu là hậu quả của nhiều nguyên nhân, cụ thể là:

Xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch xảy ra khi cholesterol LDL tích tụ trong lòng mạch, hình thành các mảng bám xơ vữa. Chúng làm hẹp lòng động mạch và cản trở lưu thông máu. Khi các mảng bám này bị nứt hoặc vỡ, chúng có thể kích hoạt quá trình đông máu, dẫn đến tắc nghẽn hoàn toàn.

Cục máu đông

Cục máu đông thường hình thành do rối loạn đông máu, dòng chảy máu chậm, hoặc chấn thương làm tổn thương nội mạc mạch máu. Những cục máu đông này có thể di chuyển đến các cơ quan quan trọng như não, tim hoặc phổi, gây thiếu máu cục bộ nghiêm trọng.

Bệnh lý nền

Các bệnh lý nền như tiểu đường, tăng huyết áp và béo phì cũng làm tăng nguy cơ tắc mạch. Tiểu đường gây tổn thương nội mạc mạch máu. Tăng huyết áp tạo áp lực lớn lên thành động mạch, thúc đẩy sự hình thành xơ vữa. Béo phì làm rối loạn chuyển hóa lipid, góp phần tạo điều kiện cho sự phát triển của cục máu đông và xơ vữa động mạch.

Lối sống không lành mạnh

Các thói quen không lành mạnh như hút thuốc lá, ít vận động và ăn nhiều chất béo bão hòa cũng là yếu tố nguy cơ lớn. Hút thuốc lá gây tổn thương lớp nội mạc mạch máu và thúc đẩy hình thành cục máu đông. Lười vận động làm giảm lưu thông máu và tăng nguy cơ tích tụ cholesterol trong lòng động mạch.

Dấu hiệu nhận biết tắc mạch máu

Bên cạnh câu hỏi tắc mạch máu có chữa được không, nhiều người cũng thắc mắc làm thế nào để nhận biết tắc mạch máu. Các dấu hiệu tắc mạch máu ở mỗi bệnh nhân sẽ khác nhau, tùy thuộc vào vị trí bị tắc nghẽn. Cụ thể là:

• Tắc mạch máu não thường biểu hiện qua đau đầu dữ dội đột ngột, liệt nửa người, méo miệng và nói ngọng. Người bệnh có thể cảm thấy chóng mặt, mất thăng bằng hoặc gặp khó khăn trong việc giao tiếp. Đây là tình trạng cần cấp cứu ngay để giảm nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn.
• Nếu tắc mạch vành, người bệnh có các cơn đau thắt ngực dữ dội, cảm giác bóp nghẹt ở vùng tim. Triệu chứng điển hình bao gồm khó thở, vã mồ hôi lạnh và đau lan ra vai, cổ hoặc cánh tay trái. Các dấu hiệu này cảnh báo nguy cơ nhồi máu cơ tim nếu không được can thiệp kịp thời.
• Đối với tắc mạch chi dưới, các triệu chứng bao gồm đau nhức hoặc tê lạnh ở chi bị ảnh hưởng, da tím tái và mất cảm giác. Trong trường hợp nghiêm trọng, chi có thể bị hoại tử do thiếu máu nuôi dưỡng kéo dài.

Tắc mạch máu có chữa được không?

Với câu hỏi này, câu trả lời của các chuyên gia là có. Tắc mạch máu có thể chữa được nếu phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào vị trí tắc (động mạch não, tim, phổi hay chi), thời gian từ khi khởi phát đến khi tiếp cận y tế, và phương pháp can thiệp. Điều trị tắc mạch máu tập trung vào việc khôi phục lưu thông máu và giảm nguy cơ biến chứng.

Điều trị nội khoa

Thuốc tiêu sợi huyết như alteplase được sử dụng trong 4,5 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng để phá vỡ cục máu đông. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, thuốc có thể được chỉ định sau thời gian này nếu tình trạng của bệnh nhân cho phép. Thuốc đặc biệt hiệu quả trong trường hợp đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim cấp tính. 

Thuốc chống đông (Heparin) được chỉ định trong điều trị tắc mạch máu cấp tính để ngăn ngừa hình thành cục máu đông mới. Thuốc kháng kết tập tiểu cầu như Aspirin có thể được chỉ định trong một số trường hợp tắc mạch, nhưng không phải là thuốc điều trị chính trong các tình huống đột quỵ cấp. Mỡ máu cao là nguyên nhân hàng đầu gây xơ vữa động mạch, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc trị mỡ máu.

Can thiệp mạch

Nếu tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng, can thiệp mạch là phương pháp hiệu quả hơn. Nong mạch và đặt stent giúp mở rộng lòng động mạch bị hẹp hoặc tắc, đảm bảo dòng máu lưu thông liên tục. Trong các trường hợp phức tạp như tắc mạch vành nặng, phẫu thuật bắc cầu động mạch vành được thực hiện để tạo đường dẫn máu mới.

Phục hồi chức năng

Sau khi điều trị cấp cứu, phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Các liệu pháp như vật lý trị liệu giúp phục hồi vận động. Ngôn ngữ trị liệu hỗ trợ khôi phục khả năng giao tiếp ở bệnh nhân đột quỵ. Việc kết hợp giữa điều trị y khoa và phục hồi chức năng giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng và giảm nguy cơ tái phát trong tương lai.

Yếu tố quyết định tắc mạch máu có chữa được không

Tắc mạch máu có chữa được không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó thời gian can thiệp đóng vai trò quan trọng nhất. Đối với đột quỵ do tắc mạch não, việc sử dụng thuốc tiêu sợi huyết (Alteplase) hoặc can thiệp lấy huyết khối trong 4,5 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng mang lại hiệu quả cao nhất. Ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim, can thiệp đặt stent hoặc phẫu thuật bắc cầu động mạch vành cần được thực hiện trong 90 phút đầu để giảm nguy cơ tổn thương cơ tim vĩnh viễn.

Vị trí tắc nghẽn là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng điều trị. Tắc nghẽn ở các mạch máu lớn như động mạch cảnh hoặc động mạch vành có thể rất nguy hiểm, nhưng thường có thể can thiệp hiệu quả bằng các kỹ thuật như đặt stent hoặc phẫu thuật bắc cầu. Trong khi đó, tắc nghẽn ở các mạch nhỏ (vi mạch) như mao mạch não hoặc mạch vành tận có thể khó điều trị hơn do không phù hợp với các phương pháp can thiệp cơ học.

Ngoài ra, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân ảnh hưởng lớn đến tiên lượng điều trị. Người trẻ tuổi, không mắc các bệnh nền như tiểu đường hay tăng huyết áp, thường có khả năng hồi phục tốt hơn. Ngược lại, người cao tuổi hoặc bệnh nhân có nhiều bệnh lý đi kèm sẽ phục hồi chậm hơn.

Tóm lại tắc mạch máu có chữa được không? Tắc mạch máu hoàn toàn có thể chữa được nếu phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp. Các kỹ thuật như dùng thuốc tiêu sợi huyết, đặt stent hoặc phẫu thuật bắc cầu đã cứu sống hàng triệu bệnh nhân mỗi năm. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc vào việc tuân thủ phác đồ điều trị, thời điểm can thiệp và sức khỏe nền của người bệnh.