Tại sao đái tháo đường làm tăng cholesterol​?

Bệnh đái tháo đường đang ngày càng trở nên phổ biến và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến mỡ máu. Một trong những tác động đáng chú ý của bệnh là sự gia tăng cholesterol trong máu. Mặc dù cholesterol là một thành phần cần thiết cho cơ thể, nhưng khi mức cholesterol tăng cao, đặc biệt là cholesterol xấu, sẽ gây nguy cơ cao đối với các bệnh tim mạch. Vậy tại sao đái tháo đường lại làm tăng cholesterol? Câu trả lời sẽ được làm rõ qua bài viết này.

Cholesterol là gì?

Cholesterol là một loại chất béo quan trọng đối với cơ thể, chủ yếu được sản xuất từ gan và một phần còn lại được cung cấp từ các thực phẩm có nguồn gốc động vật. Cholesterol là thành phần quan trọng trong lipid máu, đóng vai trò thiết yếu trong việc xây dựng màng tế bào, điều hòa các hormone và sản xuất vitamin D. Cholesterol trong cơ thể được chia thành hai loại chính: Cholesterol "tốt" và cholesterol "xấu", cùng với triglycerides là một thành phần khác không kém phần quan trọng trong lipid máu.

• Cholesterol tốt (HDL-C): Chiếm khoảng 1/4 đến 1/3 tổng lượng cholesterol trong máu, HDL-C được gọi là cholesterol "tốt" vì nó có khả năng vận chuyển cholesterol từ máu trở lại gan. Đồng thời, HDL-C giúp loại bỏ cholesterol khỏi các mảng xơ vữa trong động mạch, góp phần giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và các bệnh tim mạch khác. Do đó, mức HDL-C cao thường được xem là dấu hiệu của một hệ thống tim mạch khỏe mạnh.
• Cholesterol xấu (LDL-C): Ngược lại, cholesterol xấu (LDL-C) có thể làm gia tăng lượng chất béo tích tụ trong động mạch. Khi mức LDL-C trong máu cao, nó sẽ tạo điều kiện cho sự hình thành các mảng xơ vữa, làm cho động mạch bị tắc nghẽn và cứng lại. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
• Triglycerides: Triglycerides là một dạng chất béo khác có trong máu, nếu mức triglycerides và LDL-C cao, nguy cơ mắc các bệnh lý như nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não cũng tăng lên. Triglycerides thường được tăng cao do chế độ ăn uống không hợp lý, béo phì hoặc thiếu vận động.

Khi nồng độ cholesterol toàn phần, LDL và triglycerides trong máu tăng cao, chúng có thể gây lắng đọng và hình thành các mảng xơ vữa trong thành mạch máu. Qua thời gian, mảng xơ vữa này khiến mạch máu thu hẹp và cứng lại, cản trở sự lưu thông máu. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ hay tai biến mạch máu não, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tim mạch. Do đó, việc duy trì mức cholesterol ổn định và kiểm soát các yếu tố nguy cơ là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe.

Tại sao đái tháo đường làm tăng cholesterol​?

Đái tháo đường là một bệnh lý rối loạn chuyển hóa glucid, gây tăng đường huyết mạn tính do thiếu insulin, một hormone do tuyến tụy tiết ra. Đây là một trong những bệnh lý nội tiết phổ biến nhất và có tốc độ gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu, chỉ đứng sau các bệnh về tim mạch và ung thư. Theo số liệu từ Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ, khoảng 70 - 90% bệnh nhân tiểu đường type 2 (tiểu đường không phụ thuộc insulin) gặp phải các vấn đề về rối loạn mỡ máu. Vậy, đái tháo đường và rối loạn mỡ máu có mối liên hệ như thế nào?

Khi bệnh đái tháo đường type 2 không được kiểm soát, cả mức đường huyết và nồng độ insulin trong cơ thể đều tăng cao. Insulin có vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa glucose thành glycogen để dự trữ trong gan. Tuy nhiên, khi gan đã bão hòa glycogen, glucose dư thừa sẽ được chuyển hóa thành các axit béo, sau đó giải phóng vào máu. Những axit béo này tiếp tục tham gia vào quá trình tổng hợp triglycerides trong tế bào mỡ, làm tăng lượng mỡ trong cơ thể, dẫn đến rối loạn lipid máu, đặc biệt là tăng triglycerides.

Bên cạnh việc tăng mỡ máu, tình trạng đường huyết cao kéo dài cũng gây ra những tổn thương ở tế bào nội mạc mạch máu. Đường huyết cao khiến máu trở nên đặc quánh hơn, điều này làm gia tăng sự lắng đọng và dính chặt của các tế bào mỡ vào thành mạch. Hệ quả là mảng xơ vữa hình thành, làm hẹp lòng mạch và gây tắc nghẽn mạch máu. Khi mạch vành bị tổn thương, bệnh nhân sẽ có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề về tim mạch, như đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim. Nếu tổn thương xảy ra ở mạch máu não, có thể dẫn đến tai biến mạch máu não hoặc đột quỵ.

Làm thế nào để kiểm soát đường huyết tốt?

Để kiểm soát tốt đường huyết, người bệnh cần không chỉ tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ mà còn cần điều chỉnh lối sống và chế độ sinh hoạt hợp lý.

• Bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt. Đồng thời, bạn cũng nên hạn chế tiêu thụ thức ăn chứa nhiều đường, tinh bột và chất béo bão hòa. Thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt hay thức ăn nhanh là những yếu tố cần tránh để không làm tăng đột ngột mức đường huyết.
• Duy trì thói quen tập thể dục thường xuyên cũng rất quan trọng. Việc vận động giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn, từ đó kiểm soát đường huyết tốt hơn. Người bệnh nên cố gắng dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục, có thể là đi bộ, chạy bộ nhẹ nhàng, bơi lội hay các bài tập thể dục khác.
• Hạn chế các thói quen không lành mạnh như uống rượu bia, các thức uống có cồn hay sử dụng thuốc lá. Những chất này không chỉ gây hại cho sức khỏe chung mà còn làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng tiêu cực đến mức đường huyết và mỡ máu.
• Uống đúng liều thuốc điều trị và tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Bạn cần kiểm tra các chỉ số đường huyết và mỡ máu định kỳ để kịp thời phát hiện và điều chỉnh nếu cần thiết.

Đái tháo đường và tình trạng tăng cholesterol trong máu có mối liên hệ mật thiết với nhau. Khi bệnh đái tháo đường không được kiểm soát tốt, lượng glucose trong máu tăng cao, dẫn đến sự rối loạn chuyển hóa chất béo và tăng sản xuất cholesterol xấu. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và các biến chứng nguy hiểm khác. Vì vậy, việc kiểm soát chặt chẽ đường huyết và mỡ máu là vô cùng quan trọng để giảm thiểu những tác hại của đái tháo đường đối với sức khỏe tim mạch.